Als we de financiële media mogen geloven, zijn we begin oktober met z’n allen door het spreekwoordelijke oogje van de naald gekropen.
De grootste bank van Duitsland, treffend Deutsche bank getiteld (niet te verwarren met de Centrale Bank van Duitsland die Deutsche Bundesbank heet), dreigde finaal om te vallen. Bondskanselier Merkel had al laten weten in dat geval geen helpende hand uit te zullen steken. In de financiële pers werd ineens openlijk gespeculeerd over de mogelijkheid van een nieuw ‘Lehman Moment’.
(Geschreven voor het komende nummer van Buiten de Orde)
Het was de Amerikaanse Lehman Brothers bank die in 2008 in september door het ijs zakte, en in een week veertig procent van zijn beurswaarde verloor alvorens soort van failliet te gaan, waarna de kredietcrisis definitief een feit was. De rest van het verhaal kent u. Dat het nu doodleuk weer zo voor de deur kan staan (maar dan erger) is een treffend voorbeeld van het feit dat er sinds 2008 niets gedaan is om de financiële sector structureel te hervormen.
Net als Lehman staat de Deutsche zwaar op verlies en staat de waarde van de aandelen onder grote druk. De druppel die de emmer had kunnen doen overlopen was een besluit van het Amerikaanse ministerie van Justitie over (de hoogte van) een boete wegens de rol die de bank had gespeeld in de beruchte handel in sjoemelhypotheken. Dezelfde die Lehman de kop kostte, inderdaad. De Amerikanen hadden in september al door laten schemeren te denken aan een claim van 14 miljard dollar. Dat was tenminste het bedrag dat ze DB voorlegden om de zaak te schikken.
Durfinvesteerders hadden al gereageerd door hun ‘blootstelling’ drastisch te verminderen, hetgeen de aandelenkoersen natuurlijk verder deed kelderen. Het doorzetten van de claim zou wel eens de doodsteek hebben kunnen betekenen voor de – naar vermogen gerekend – 11e bank van de wereld. Vanuit de Europese financiële wereld – onze Jeroen Dijsselbloem vooraan – werd dan ook hard stelling genomen tegen de Amerikaanse maatregelen. Uiteindelijk werd de boel geschikt voor een veel lager bedrag, namelijk 5,4 miljard. waarna de aandelenkoers weer wat herstelden en de ondergang van de bank op z’n minst uitgesteld werd.
De Financial Times suggereerde trouwens dat de hoogte van het aanvankelijke bedrag te maken zou kunnen hebben met de eerdere claim van de Europese Commissie tegen Apple, die vanwege belastingontwijking in Ierland precies datzelfde bedrag aan belasting na zou moeten betalen. Dus als we binnenkort horen dat de belastingclaim van de EU aan Apple bijgesteld wordt, weten we hoe dat komt. Hoe dan ook is de Deutsche Bank natuurlijk ook een prachtig geval van “Too Big to Fail” (of zoals Chomsky het omdoopte: Too Big to Jail) en waarschijnlijk was dat precies de reden dat Merkel hardop riep dat ze haar bank zou laten vallen: dat zou de hele wereldeconomie de dip in sleuren en dat wil Wall Street ook niet.
Enge banken
Ondertussen blijft de Deutsche Bank natuurlijk een even grote dreiging voor de stabiliteit van ‘onze’ economie. In de NRC werd het bedrijf “de engste bank ter wereld” genoemd. De cijfers over de bank zijn dan ook verbijsterend: “zijn derivatenportefeuille is even groot als de helft van de wereldeconomie”. In echte cijfers, voor zover we ons daar nog wat bij voor kunnen stellen: de balans van de bank vertoont voor 596 miljard Euro aan derivaten (dat zijn afgeleide producten van ‘echte’ aandelen: opties, termijncontracten, swaps, de hele reut die ons sinds de crisis in 2008 losbarstte ineens bekend in de oren kan klinken). Maar daarmee zijn we er nog niet, dat bedrag hierboven is slechts de marktwaarde van hun derivaten.
Tel je de nominale waarde van alle “leningen, valuta, grondstoffen of hypotheekportefeuilles waar de derivaten over zijn afgesloten” dan kom je volgens de bank zelf op een bedrag van 41.940 miljard dollar. Dat is volgens de krant de helft van het BBP van de hele wereld en bijna viermaal dat van de Eurozone.
In de berichtgeving van de reguliere financiële media wordt steeds vermeld dat de Deutsche Bank na de crisis van 2008 nooit staatssteun zou hebben ontvangen. Als relativering van haar (on)gezondheid. Maar gelukkig hebben we ook alternatieve financiële media, zoals het Duitse tijdschrift Lunapark21 dat opmerkte dat de Deutsche Bank ruimschoots staats-crisissteun heeft ontvangen, alleen ging dat met een boogje. Via Griekenland bijvoorbeeld. Volgens Winfried Wolf van Lunapark21 heeft de Deutsche Bank “de afgelopen acht jaren minstens 20 miljard euro staatshulp ontvangen”, en wel uit drie bronnen.
En nog zeer recent ook, want ze gaf in 2015 nog krediet aan investeringen in Griekenland en had daar in dat jaar nog 2,7 miljard uitstaan. Maar dat bedrag is ondertussen drastisch teruggebracht, dankzij het schulden-omslagprogramma dat Griekenland in de herfst van 2015 werd opgedrongen. Dat was belastinggeld dat naar de Bank ging (en Griekenland met nieuwe schulden opzadelde). Maar een veel groter bedrag werd eerder geschoven, toen na Lehman het Amerikaanse verzekeringsbedrijf AIG om dreigde te vallen en de Amerikaanse overheid 90 miljard dollar moest schokken om dat te voorkomen, waarvan bijna 12 miljard naar de Deutsche ging. En in Duitsland zelf werden in 2008 twee hypotheekbanken van omvallen behoed met overheidsgeld, IKB en HypoRealEstate, wat weer een tussenweg was voor ettelijke miljarden voor de DB.
Desondanks is het dus een bouwval, die een ravage in de mondiale economie zou veroorzaken als’ie instort. Dat de dalende koers op de beurs tijdelijk even afgevlakt is, verandert daar weinig aan.
Schuldenrecord
Ondertussen hebben IMF en Wereldbank aan de vooravond van hun najaarsvergadering in Washington de alarmbellen geluid over de algemene stand van zaken wat schulden betreft. Wereldwijd staan ‘we’ 152 biljoen dollar in het rood, en dat bedrag wordt alleen maar groter. De schuld is gelijk aan 225% van het wereld BBP. Dat is een onhoudbare situatie. Een beetje schulden is volgens reguliere neoklassieke economen onoverkomelijk en goed voor de economie, maar dit is levensgevaarlijk en zorgt voor grote onstabiliteit. Vaak wordt gesteld, met name door neoliberalen van D66 en aanverwante groepen, dat iedereen hier medeplichtig aan is, of dat huishoudens voor deze situatie hebben gezorgd. Maar drie kwart van deze schulden zit bij (grote) bedrijven. Het is beleid, mede veroorzaakt door het gesmijt met geld van westerse centrale banken “om de economie weer aan te jagen”. Nu die economie maar niet op gang komt, weten ze geen ander middel dan maar door te gaan met pompen.
Een van de kwalijke gevolgen die we zien, en de perversiteit van de wereld van de grote bedrijven goed aantoont, is het toenemende verschijnsel van het opkopen van eigen aandelen door bedrijven, de zogeheten stock buybacks. Het geld is toch gratis en het grote voordeel is dat daarmee de koers van de aandelen kunstmatig opgekrikt wordt. Veel commissarissen en managers van bedrijven zien daarmee hun bonussen verhoogd worden. Maar het is tevens de verklaring waarom, ook in de VS waar het economisch herstel beter zou zijn gegaan dan in Europa, de productiviteit juist daalt. Bedrijven investeren een deel van de winst niet meer in innovatie, maar in de bubbles van de aandelen. Dat kan natuurlijk niet goed gaan. Je ziet dan ook steeds meer reguliere economen constateren dat de bubble op barsten staat. Wat er dan gebeurt hebben we in 2008 al meegemaakt, maar zal deze keer nog dramatischer zijn omdat we nu tien crisis- en bezuinigingsjaren achter de rug hebben (en toen juist een periode van juich en groei).
Bronnen:
*) Een ‘trillion’ (in het Nederlands: biljoen) is 10 tot de 12e, oftewel een miljoen miljoen.
JDreport.com publiceert verhalen uit een flink aantal andere "onafhankelijke" nieuwsbronnen, blogs en wat al niet meer.
De meningen in dit artikel zijn van de bron en weerspiegelen niet JDreport.com.
Wanneer je voor de eerste keer inlogt met een Social Login-knop, verzamelen wij van je account openbare profielinformatie gedeeld door de Social login provider, op basis van je privacy-instellingen. We krijgen ook je e-mailadres om automatisch een account voor je aan te maken op onze site. Zodra je account is aangemaakt, ben je ingelogd op dit account.
Niet akkoordAkkoord
Maak verbinding met
Ik sta toe om een account aan te maken
Wanneer je voor de eerste keer inlogt met een Social Login-knop, verzamelen wij van je account openbare profielinformatie gedeeld door de Social login provider, op basis van je privacy-instellingen. We krijgen ook je e-mailadres om automatisch een account voor je aan te maken op onze site. Zodra je account is aangemaakt, ben je ingelogd op dit account.
