De economische cijfers van Eurostat voor het tweede kwartaal van 2020 laten zien dat Europa zijn diepste en meest plotselinge economische ineenstorting in de geschiedenis heeft gekend.
(Door Anthony Torres and Alex Lantier WSWS.org foto Flickr CC2.0 UN Woman asiapacific)
Al voor de COVID-19-pandemie zakte Europa weg in een recessie. In het vierde kwartaal van 2019 stagneerde Duitsland, terwijl Frankrijk (-0,1 procent) en Italië (-0,4 procent) terugliepen. De ineenstorting van het ondernemersvertrouwen als gevolg van de pandemie en de gevolgen van de lock-downmaatregelen hebben nu geleid tot een ongekende economische desintegratie.
Werknemers, zelfstandigen en kleine bedrijven zien een historische ineenstorting van de levensstandaard. Eurostat gaf op 31 juli aan dat het bruto binnenlands product (BBP) in de eurozone met 12,1 procent en in de Europese Unie (EU) met 11,9 procent is gedaald. In het eerste kwartaal bedroeg de krimp respectievelijk 3,6 procent en 3,2 procent. In Duitsland, de grootste economische macht van Europa, daalde het BBP met 10,1 procent; van april tot juli bedroeg de krimp 10,7 procent in Oostenrijk en 12,2 procent in België.
Italië, dat zwaar werd getroffen door de pandemie, zag zijn economie met 12,4 procent dalen. Jack Allen-Reynolds van Capital Economics zei: “Het Italiaanse BBP is in feite gedaald tot het niveau van het begin van de jaren negentig.” Elders was de ineenstorting nog dieper. Frankrijk, Portugal en Spanje zagen een daling van respectievelijk 13,8, 14,1 en 18,5 procent. Volgens de momenteel beschikbare prognoses is de Britse economie in het tweede kwartaal waarschijnlijk met ongeveer 15 procent gekrompen.
Als de Europese economische activiteit voor de rest van 2020 op hetzelfde niveau blijft, zal Europa een economische crash zien die ernstiger is dan gedurende enig jaar in de Grote Depressie van de jaren dertig van de vorige eeuw.
Toonaangevende Europese bedrijven hebben een recordverlies geleden in vrijwel elke industrietak en zijn nu afhankelijk van door de staat gefinancierde reddingsoperaties ter waarde van meerdere miljarden euro’s. Onder de grote Europese autofabrikanten heeft Volkswagen naar verluidt 1,4 miljard euro verloren toen zijn inkomsten met 23 procent daalden, terwijl de Renault-Nissan alliantie een verwoestend verlies van 7,3 miljard euro leed. Het Europese lucht- en ruimtevaartbedrijf Airbus zag een nettoverlies van €1,9 miljard.
De grote Europese oliemaatschappijen hebben zware schade opgelopen door de ineenstorting van de olieprijzen als gevolg van de stopzetting van de reis- en industriële activiteiten tijdens de lock-downs. Total en Royal Dutch Shell rapporteerden een nettoverlies van respectievelijk € 7 miljard en $ 18,1 miljard. De nettowinst van het Franse luxe producten-econglomeraat Hermès is in de eerste helft van het jaar met 55 procent gekelderd.
Ook grote luchtvaartmaatschappijen worden geconfronteerd met een ramp. Air France-KLM publiceerde zijn winstverslag op donderdag en meldde een ineenstorting van 83 procent van zijn totale inkomsten. Lufthansa van haar kant had in het eerste trimester al een verlies van 2,1 miljard euro gemeld. De IAG-groep, die eigenaar is van British Airways, evenals van Aer Lingus en Iberia, rapporteerde een nettoverlies van 4,2 miljard euro in de eerste helft van het jaar.
Miljoenen werknemers zijn tijdens de pandemie niet meer in dienst geweest en bedrijven hebben massaal beroep gedaan op overheidsmiddelen om hun deeltijdlonen te betalen. Vorige maand waren 9,3 miljoen werknemers afhankelijk van dergelijke programma’s in Groot-Brittannië, 4,5 miljoen in Frankrijk (tegenover 8,8 miljoen in april), 6,9 miljoen in Duitsland en 3,7 miljoen in Spanje. Italië van zijn kant gaf maandelijks ongeveer 5 miljard euro uit aan dergelijke regelingen voor deeltijdwerk.
Er broeit een explosieve klassenconfrontatie tussen de arbeidersklasse en de financiële aristocratie in Europa en internationaal. Na het bepleiten van een politiek crimineel beleid van “kudde-immuniteit” ten aanzien van COVID-19, door op te roepen een einde te maken aan lock-downs en arbeiders het dodelijke virus te laten vangen om te proberen immuniteit te verwerven, gaat de heersende elite nu verder met evenveel minachting voor de banen van de arbeiders als voor hun gezondheid en hun leven. Terwijl ze triljoenen euro’s aan overheidsgeld voor de banken en bedrijven pakken, gaan ze over tot het snoeien van de lonen en de banen.
Terwijl de Europese Centrale Bank (ECB) heeft ingestemd met een reddingsoperatie van 1,25 biljoen euro voor Europese banken, heeft de EU ingestemd met een reddingspakket van 750 miljard euro voor Europese staten en bedrijven. Deze enorme bedragen aan overheidsgeld worden in aandelen en de financiële markten gestoken om de superrijken te redden. De overheid en de vakbondsbureaucratie eisen echter niet dat de miljardair-investeerders en grote bedrijven die deze enorme bedragen aan staatssteun ontvangen, enige garantie geven dat ze geen werknemers zullen ontslaan of hun loon niet zullen verlagen.
In plaats daarvan kondigen tientallen geredde bedrijven massaontslagen aan, terwijl regeringen in heel Europa en de rest van de wereld overgaan tot het snoeien in de sociale uitgaven en de levensstandaard omlaag brengen. In Groot-Brittannië zijn al plannen in werking getreden om de verlofprogramma’s voor oktober terug te schroeven en in Spanje worden de betalingen tegen die tijd teruggebracht van 70 naar 35 procent van de lonen van de werknemers. Gisteren kondigde de vakbond IG Metall aan dat zij verwachtte dat 300.000 metaalbewerkingsbanen in Duitsland zouden worden vernietigd.
Deze sociale aanval gaat door met de medeplichtigheid van de Europese vakbonden, die actief meewerken aan de totstandkoming van dit beleid met staatsambtenaren en het management van bedrijven. De Duitse en Franse vakbonden hebben trouwens een gezamenlijke verklaring ondertekend waarin zij de door de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Emmanuel Macron ontworpen reddingsoperatie van de EU toejuichen.
De heersende elite voert het meest parasitaire, egoïstische en roekeloze beleid sinds de Franse feodale aristocratie weigerde belasting te betalen om de fiscale crisis voor de revolutie van 1789 op te lossen.
Wat wordt voorbereid is een nieuwe, internationale uitbarsting van de klassenstrijd buiten het corrupte kader van de vakbonden. De meest explosieve situatie doet zich voor in Amerika, waar de steunbetalingen aan werknemers deze maand worden opgeschort, waardoor tientallen miljoenen mensen met honger en uitzetting worden bedreigd. In Europa schat de Europese Commissie dat de werkloosheid in de eurozone zal oplopen tot 9,5 procent, waarbij de Zuid-Europese landen het zwaarst worden getroffen. Zij voorzien een stijging van de werkloosheid tot meer dan 20 procent in Griekenland en Spanje, 11,8 procent in Italië en 10,1 procent in Frankrijk.
Deze afschuwelijke cijfers betekenen het verlies van miljoenen banen en het faillissement van duizenden kleine bedrijven, om zo een corrupte financiële elite te redden die enorme hoeveelheden overheidsgeld plundert. Daar moet echter aan worden toegevoegd dat deze schattingen waarschijnlijk te optimistisch zijn. Ze zijn afhankelijk van de bereidheid van de werkgevers om tientallen miljoenen werknemers die momenteel door de staat worden betaald, opnieuw in dienst te nemen, vanwege een snel herstel van de economische productie.
Zo vertelde ING-econoom Bert Colijn aan Le Monde: “Deze recessie is als geen andere. We hebben nog nooit zulke cijfers gezien, zo’n duizelingwekkende ineenstorting als gevolg van de pandemie en de lock-down, die onvermijdelijk zal worden gevolgd door een snelle opleving die we zullen zien in de statistieken voor het derde kwartaal”.
Een dergelijk scenario lijkt echter op langere termijn steeds onwaarschijnlijker. Het einde van de lock-downs heeft geleid tot een ineenstorting van de maatregelen voor sociale distantie en nu tot een snelle heropleving van het virus in heel Europa. Het aantal dagelijkse nieuwe gevallen is gestegen tot 1.000 in Frankrijk en binnenkort ook in Duitsland, meer dan 600 in België en 3.000 in Spanje. Sinds eind juni, toen het aantal nieuwe gevallen per dag het laagst was, net na de lockdown, is dit aantal in Frankrijk en Duitsland met een factor twee gestegen, in België met zeven en in Spanje met tien.
Hoewel de EU-landen erop staan dat ze geen verdere lock-downs opleggen of alleen regionale lock-downs, een beleid dat in feite de verspreiding van de ziekte versnelt, kan hun getouwtrek hen uiteindelijk geen andere keuze laten dan drastische maatregelen te nemen als het virus uit de hand loopt. Gezien het feit dat de regeringen van de EU er niet in slagen de juiste test- en traceringsfaciliteiten in te voeren en de uitgaven voor de gezondheidszorg te verhogen, is een dergelijk scenario, dat een nieuwe, drastische inkrimping van de economische activiteit inhoudt, een steeds waarschijnlijker.
De Spaanse regering heeft al opnieuw een “vrijwillige” lock-down in Barcelona ingesteld, waardoor meer dan 4 miljoen mensen in een economisch vitale regio van Spanje worden getroffen.
De werknemers kunnen de plundering van de samenleving door de financiële aristocratie niet tegenhouden door middel van nationaal georiënteerde protesten, georganiseerd door de vakbonden, die tegelijkertijd met de banken en regeringen van de EU over bezuinigingen onderhandelen. Nu de pandemie het faillissement van het kapitalistische systeem aan het licht brengt, is het essentieel dat werknemers in heel Europa een politieke strijd om de macht van de staat tegen de EU aangaan. Hun beste bondgenoten zijn werknemers in de hele wereld die strijden tegen bezuinigingen en reactionaire terug-aan-het-werk bevelen.
De triljoenen euro’s die worden uitgegeven om de rijken te redden moeten gaan naar de bestrijding van COVID-19, waarbij de salarissen van werknemers en zelfstandigen worden veiliggesteld, terwijl grote bedrijven die afhankelijk zijn van openbare reddingsfondsen in heel Europa en daarbuiten worden genationaliseerd om als openbare nutsbedrijven onder de controle van de werknemers te worden gehouden. Dit is essentieel om de gezondheid en veiligheid van de werknemers te waarborgen, ondanks de afschuwelijke gevolgen van de COVID-19-pandemie en de daaruit voortvloeiende klap voor de economie.
Lees verder bij de bron: De Europese economie stort in, terwijl de EU de superrijken helpt.
