Hoeveel affaires kan ‘nat zeepje’ Rutte nog overleven?
Opstelten, Hennis, de Liefde, Zijlstra: bij de VVD stapelen de schandalen zich op. Er rest de partij nog maar één ontslag en het kabinet is zijn krappe meerderheid kwijt, schrijft Max van Weezel.
Benieuwd naar integriteit in de Nederlandse politiek? Op donderdag 22 februari publiceert Vrij Nederland de zesde Integriteits Index, het overzicht van alle politieke schandalen van het afgelopen jaar.
Minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie en zijn staatssecretaris Fred Teeven waren afgetreden vanwege de deal met drugsbaron Kees H., waarover de minister de Kamer verkeerd had geïnformeerd. Ondanks het feit dat premier Rutte zijn politieke mentor Opstelten tot het allerlaatste moment had gesteund: ‘Hij zit er bovenop, full focus, ik zou hem zo weer benoemen’. Limburg was in de ban van het proces tegen Jos van Rey, de oud-VVD-wethouder van Roermond die van vriendjespolitiek, omkoping en corruptie werd verdacht. Tweede Kamerlid Mark Verheijen, oud-wethouder van Venlo, kwam in opspraak vanwege onjuist declaratiegedrag. De VVD-integriteitscommissie concludeerde dat ‘alles bij elkaar opgeteld de feiten en de dynamiek rondom de persoon van Verheijen niet passen in het integriteitskader van de partij.’ Vlak voor de Statenverkiezingen trad hij af. En dan was er nog Kathalijne de Kruif, VVD-fractievoorzitter in de Utrechtse gemeente Stichtse Vecht. Ze zat in de cel vanwege de verdenking van witwassen en contacten met een hennepbende.
Alles leek tegen te zitten voor de grootste regeringspartij. Maar de kiezers bleken niet onder de indruk van al die affaires. Op 18 maart wonnen de liberalen even veel Statenzetels als het CDA. Op de uitslagenavond van de VVD in café De Haagsche Kluis aan het Plein was het feest. Vele tientallen liberalen stonden elkaar vrolijk te verdringen bij de bar. De deejay draaide ‘Uptown Funk’ van Mark Ronson en Bruno Mars. Tegen halftwaalf ’s avonds stapte een zegevierende partijleider Rutte het café binnen. Hij riep spontaan ‘Hai!’ tegen journalisten en partijgenoten, schudde talloze handen en hield zijn overwinningsspeech. De val van Opstelten en Teeven en de affaires rond De Kruif en Verheijen hadden hem niet gedeerd. In een portret van de premier noemden Thijs en ik hem een politieke trapezewerker die altijd met de schrik vrijkwam. Zijn jeugdvriend Jort Kelder omschreef hem als een ‘nat zeepje waar niemand greep op kan krijgen’.
Zo is het sinds 2015 gebleven. Nog nooit in de de parlementaire geschiedenis stapten zoveel bewindslieden voortijdig op als tijdens het tweede kabinet-Rutte. Vaak waren het liberalen. In januari 2017 vertrok ook Opsteltens opvolger Ard van der Steur vanwege de Teeven-deal. In oktober van dat jaar leidde een rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid over een dodelijk ongeluk met een mortiergranaat in Mali tot het opstappen van Jeanine Hennis, de minister van Defensie. Staatssecretaris Frans Weekers van Financiën was hen voorgegaan. Hij had geen eind kunnen maken aan de chaos bij de belastingdienst. Ook de Tweede Kamerfractie bleef niet gevrijwaard van schandalen en schandaaltjes: na Johan Houwes (aangifte wegens valsheid in geschrifte, oplichting en witwassen), Matthijs Huizing (te veel drank op achter het stuur) en René Leegte (betaalde nevenfunctie per abuis niet opgegeven) vertrok in 2016 Bart de Liefde. Hij werd liever lobbyist voor Uber.
Er was niemand die er de sober levende premier op aankeek. Veel meer zonden dan een sateetje te veel bij zijn lievelingsrestaurant Soeboer had Rutte niet.
Ondertussen bleef de VVD koploper in affaires in VN’s Politieke Integriteits-Index: veertien affaires in 2015, vijftien in 2016. Meestal ging het om wethouders, raadsleden en andere plaatselijke grootheden. Maar ook de VVD-top ging niet vrijuit. Loek Hermans, fractieleider in de Eerste Kamer, raakte in opspraak vanwege zijn grote aantal nevenfuncties (het COA, zorgbedrijf Meavita). Hij zag zich in 2015 gedwongen zijn lidmaatschap van de senaat neer te leggen. Twee jaar later volgde het aftreden van partijvoorzitter Henry Keizer, nadat de site Follow the Money had onthuld hoe hij zich verrijkt had bij uitvaartbedrijf de Facultatieve. Hermans en crematoriumkoning Keizer waren vertrouwelingen van Rutte maar niemand die er de sober levende premier op aankeek. Veel meer zonden dan een sateetje te veel bij zijn lievelingsrestaurant Soeboer had Rutte niet.
Het moet voor de VVD-leider dan ook een teken aan de wand zijn dat de Tweede Kamer tijdens het debat over het vertrek van de jokkebrokkende minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra ook zo tegen zijn persoon te keer ging. Het waren niet alleen usual suspects als Wilders en Baudet maar ook Lodewijk Asscher en Jesse Klaver die dat deden. Zijlstra was vijf jaar lang de rechterhand van Rutte als fractieleider in de Kamer (hij werd wel de rechterhersenhelft van de premier genoemd) en blijkt nu een fantast die de fabel verspreidde dat hij in de datsja van Poetin de Russische leider had horen zeggen dat hij Groot-Rusland terug wilde veroveren. Hoe kan Rutte die man zo lang de hand boven het hoofd hebben gehouden?
Intussen dient de volgende integriteitsaffaire binnen de VVD-Tweede Kamerfractie zich al aan. Het gaat om ex-commando Wybren van Haga die als pandjesbaas in Amsterdam de verhuurregels zou hebben overtreden. De integriteitscommissie van de partij doet sinds eind vorig jaar onderzoek naar de parlementariër die ook huisjesmelker is. Complicatie: als Van Haga uit de VVD wordt gezet maar als eenmansfractie in de Kamer blijft, is het kabinet zijn krappe meerderheid kwijt.
De vraag dringt zich op hoeveel affaires binnen zijn partij een premier kan overleven. Zelfs als het een ‘nat zeepje’ is.
Lees ook eens verder bij de bron: Stop de Bankiers
