Frankrijk gaat plat, van openbaar vervoer tot onderwijs en advocaten: wordt dit de “moeder aller stakingen”?

Het Franse spoor ligt vanaf vandaag bijna helemaal plat, net als het openbaar vervoer in Parijs. De meeste leerkrachten staken, er zijn acties bij de luchtvaart, de politie en nog veel andere sectoren. De ontevredenen hebben een gemeenschappelijke vijand: president Emmanuel Macron en zijn pensioenhervorming. Of ze ook een gemeenschappelijke visie hebben, is minder duidelijk.

De aanleiding voor de acties is de pensioenhervorming, die de regering midden volgend jaar door het parlement wil krijgen. Gedaan met de 42 aparte stelsels, maar één systeem met punten voor iedereen. Dat wordt geleidelijk ingevoerd, wie dicht bij zijn pensioen staat, behoudt de huidige regeling.

Hoe geleidelijk precies, voor wie wel en voor wie niet, dat is nog niet duidelijk. Dat is één van de bezwaren van de stakers, dat de principes wel vaststaan maar de concrete uitwerking niet. Het zal op termijn allicht minder gunstig uitpakken voor mensen uit het openbaar vervoer, het onderwijs en de ambtenaren.

En als de staat, zoals Macron dat wil, de tering naar de nering zet – maximaal 14 procent van het bruto binnenlands product naar pensioenen – dan zou wel eens een groot deel van de toekomstige gepensioneerden minder kunnen krijgen voor (iets) langer werken.

Eén trein op de tien

Drie spoorbonden hebben een stakingsaanzegging ingediend, daar is de stakingsbereidheid groot. Die staking heeft geen einddatum en kan dag na dag worden verlengd. De Franse spoorwegen hebben alvast geen kaartjes verkocht voor de periode van vandaag tot en met zondag.

Op de grotere lijnen, zoals de TGV’s en de intercités, zal naar schatting maar 1 op de 10 treinen rijden. Ook het openbaar vervoer in Parijs doet mee: veel metrolijnen blijven dicht. Kaderpersoneel is opgevorderd om toch een paar lijnen van bus en metro te laten rijden.

Maar had Frankrijk geen minimumdienst in tijden van staking? Jawel, maar personeel echt opeisen, dat kan alleen voor levensnoodzakelijke functies, zoals in ziekenhuizen. Niet bij het openbaar vervoer. Daar moet je wel 48 uur op voorhand laten weten of je staakt. Dat geeft de vervoersmaatschappij in principe de kans om zich te organiseren. In principe, want als bijna iedereen staakt, is er natuurlijk nog maar weinig “organisatie” mogelijk.

De coalitie van ontevredenen

Wat het extra onvoorspelbaar maakt, en potentieel gevaarlijk voor president Macron, is dat allerhande ontevredenen zich bij de acties aansluiten. In het onderwijs is de stakingsbereidheid groot: 6 op de 10 leerkrachten willen staken, zeker in Parijs blijven veel scholen gewoon dicht. Er zijn ook acties bij de ambtenaren en de huisvuilophaling.

Zelfs categorieën die niet meteen bij de “usual suspects” horen betogen mee. De advocaten of de kaderleden bijvoorbeeld, die op dit ogenblik ook van een speciaal pensioenstelsel genieten.

Ook enkele politiebonden hebben opgeroepen om vandaag actie te voeren. Even geen boetes uitschrijven of net wel extra controles doen, dat soort dingen. In energiebedrijven en de gezondheidszorg is er onrust. In de luchtvaart zou 1 op de 5 vluchten worden geschrapt, bij Air France mogelijk meer. Grotere bedrijven, zoals Renault, zullen hinder ondervinden. Raffinaderijen kunnen worden geblokkeerd en taxichauffeurs overwegen om te staken.

Het wordt dus chaos, zeker in en rond de grote steden. Wegen die overvol zitten, ouders die niet weten waar met hun kinderen te blijven,… Op ruim 200 plekken zijn betogingen gepland. De grote betoging in Parijs draait mogelijk weer uit op rellen, omdat zogenoemde “casseurs” en plunderaars allicht weer hun slag willen slaan. Alleen al in Parijs zijn zesduizend agenten ingezet.

Allen tegen één?

In die coalitie van de onvrede schuilt meteen ook het gevaar: dat allerlei problemen bijeenkomen, ook al gaat het dan vaak om groepen met heel verschillende belangen. Al die onvrede concentreert zich op het beleid en dus op de verpersoonlijking daarvan: president Emmanuel Macron.

Dat het gevaar ernstig wordt genomen, blijkt uit de grote omzichtigheid waarmee de regering over de kwestie communiceert. Premier Edouard Philippe noemde alle vakbonden één voor één bij naam toen hij het over het pensioendossier had. Boodschap: we gaan overleggen. Niet over de essentie van de maatregel, daar wil de regering de lijn aanhouden. Maar wel over overgangsmaatregelen en de duur daarvan.

VAKBOND OF NIET, VANDAAG BESLISSEN WIJ ZELF

Ook de thema’s die spelen zijn heel divers. Natuurlijk begint het bij de pensioenen. Maar allerlei andere problemen enten zich op deze staking. Bij het spoor is er onrust over het einde van het SNCF-monopolie, tussen 2020 en 2023 komt er ook bij het binnenlandse reizigersvervoer concurrentie. In de gezondheidssector wordt al maandenlang actie gevoerd tegen een tekort aan middelen en mensen. De gele hesjes blijven protesteren tegen “de elite” en de sociale ongelijkheid. De staking kan ook op begrip rekenen van het grote publiek. 7 op de 10 Fransen tonen begrip, want veel mensen zijn ongerust over de pensioenen en de besparingen.

Hallo vakbonden?

Wat anders is dan bij vorige protesten: deze keer is het georganiseerd. De grote vakbonden zitten voor het eerst sinds lang op dezelfde lijn. De bonden hebben afspraken gemaakt over de acties en hebben eigen veiligheidsmensen. De regering heeft op die manier – eindelijk ook weer een duidelijk aanspreekpunt. Dat was wel anders bij de protesten van de gele hesjes bijvoorbeeld.

De vakbonden, die de laatste jaren weinig of niets gedaan kregen, kijken jaloers naar die gele hesjes die de regering wél tot toegevingen konden dwingen. Ondanks (of net dankzij?) het gebrek aan leiders en organisatie. Of de bonden hun leden onder controle hebben, is ook maar de vraag. “Wij pakken het voortaan aan zoals de hesjes. De vakbond moet naar ons luisteren, niet andersom”, is te horen.

Het ziet er dus naar uit dat iedereen een beetje voor zichzelf betoogt straks. Een kakofonie van onvrede, waar president Macron met aandacht (en angst?) naar zit te kijken. De boodschap van de regering “dit is een noodzakelijke hervorming, en een eerlijke basis voor de pensioenen van de toekomst” valt voorlopig in dovemansoren.

Lees verder bij de bron: Stop de Bankiers