Het plaatje schijnt een ‘hoax’ te worden genoemd want er is een miscalculatie van 700.000, mij gaat het erom dat voor een paar uur werk gigantische salarissen worden gegeven. Info over de zogenaamde ‘hoax’ hier en hier
Hadden de emmers ijswater de stichting ALS ook een miljoen opgeleverd als vooraf bekend was dat de oud-directeur bijna een ton uit de kas haalde? En waren die tienduizenden mensen ook zes keer binnen een dag de Alpe d’Huez opgefietst als ze wisten dat de oprichter een management-fee van 1,6 ton meekreeg?
Eén jaar, twee schandalen bij twee bekende goede doelen. En de directeur van het Medical Knowledge Institute die opstapte vanwege ophef over te hoge declaraties. En een voorzitter van een stichting voor slachtoffers van huiselijk geweld die zijn eigen rekeningen betaalde van donaties.
Verduistering, fraude, verzwegen uitgaven: goede doelen raken hun betrouwbaarheid kwijt door misdragingen en fouten van bestuursleden. Andere goede doelen lijden daaronder. In het voorjaar bleek dat Nederlanders minder vertrouwen hebben in 70 procent van de goede doelen.
1. Hoe moet dat nu met de Brandwondenstichting?
Misschien wel het grootste slachtoffer is de Brandwondenstichting, die net deze week collecteweek heeft. Vorig jaar had de stichting ook al pech. Toen kwam tijdens de collecteweek het schandaal rond Alpe d’Huzes naar buiten. De stichting haalde drie ton minder op dan verwacht. “We hebben daar heel veel last van gehad”, zegt Marieke Stegenga van de Brandwondenstichting.
“Collectanten die langs de deuren gingen, kregen te horen dat goede doelen niet meer vertrouwen zijn na ‘weer zo’n directeur die het geld meeneemt’. We houden ons hart vast.”
Directeur van de Brandwondenstichting Rob Baardse schrok zo van de diefstal bij ALS dat hij alle zestigduizend collectanten woensdagavond een mail stuurde om ze “op het hart te drukken dat wij altijd netjes met uw opgehaalde collectegeld zijn omgegaan, en dit ook altijd zullen blijven doen”. Sommige collectanten hebben de brief uitgeprint en nemen hem mee langs de deuren, schrijft een aantal van hen op de Facebookpagina van de stichting.
2. Maar ze zijn toch zo idealistisch?
Waarom neemt een directeur het risico om het imago van zijn eigen organisatie te ruïneren en daarmee ook dat van andere goede doelen te beschadigen? Juist daar verwacht je idealistische medewerkers, die het niet in hun hoofd halen om een greep in de kas te doen. Toch is dit gedrag te verklaren. Er is uitgebreid onderzoek naar gedaan. Sleutelterm: ‘morele compensatie’.
“Als mensen iets goeds hebben gedaan, vinden ze sneller dat ze daarna ook iets minder goeds mogen doen. Andersom werkt dat ook zo.”
Janka Stoker, hoogleraar leiderschap en organisatieverandering aan de Rijksuniversiteit Groningen noemt dit gedrag dat iedereen kent. Je hebt geen auto, dat is goed voor het milieu. Vervolgens boek je zonder schuldgevoel een vliegreis naar de andere kant van de wereld, want ja, je rijdt het hele jaar al geen auto.
“Ik ken de details van deze zaak bij Stichting ALS natuurlijk niet, maar zoiets kan hier ook zijn gebeurd. Zo’n man raakt in financiële problemen en vindt misschien dat hij door al zijn goede werk wel wat geld van de stichting mag lenen.”
3. Waarom jat nu juist de baas?
Voor wie de baas is, ligt de drempel nog lager om zoiets te doen. Mensen met macht gaan zichzelf en de wereld anders zien. Ze krijgen meer zelfvertrouwen, worden optimistischer en voelen zich sterker. En ze nemen vaak ook meer risico. Misschien dacht hij dat het wel even kon, dat hij het later wel weer goed zou maken.”
Mensen gaan zich ook meer met een organisatie identificeren naarmate ze hoger in de boom zitten, zegt Marius van Dijke, bijzonder hoogleraar gedragsethiek aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Daardoor voelt een stichting voor de directeur al snel als een onderdeel van hemzelf.
“Als je ook nog invloed hebt op de geldstromen, bijvoorbeeld doordat je geld binnenhaalt voor de organisatie, dan ga je je ook sneller eigenaar van dat geld voelen.”
Van Dijke wijst erop dat bestuurders bij goede doelen hun werk vaak als een gewone baan beschouwen en een stuk minder idealistisch zijn dan veel vrijwilligers. “Er is bij veel stichtingen natuurlijk ook minder toezicht dan bij bedrijven, waardoor mensen sneller in de verleiding komen.”
4. Waar kun je dit mee vergelijken?
De salarissen aan de top zijn bij goede doelen soms hoger dan dat van de ministers. Ook bij mensen die dat soort bedragen niet verdienen kan de behoefte ontstaan om zichzelf behoorlijk te belonen voor het geleverde werk.
5. Of zijn ze niet zo idealistisch?
Idealisme voert niet altijd meer de boventoon. Ook de onderste lagen van goede doelen worden tegenwoordig vaak beloond. Donateurs werven op straat is bijvoorbeeld niet langer vrijwilligerswerk, er wordt vaak voor betaald.
Volgens Lucas Meijs, hoogleraar Strategische Filantropie aan de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit, zijn goede doelen zich “bedrijfsmatiger” gaan inrichten, met betere marketing en een efficiënter organisatie. Daardoor zijn de opbrengsten toegenomen. “Maar je moet ook de interne controle in de gaten houden.”
Deze vier gingen onlangs de fout in
Eric Nolet, directeur Stichting ALS
Woensdag bleek dat Eric Nolet begin dit jaar is ontslagen als directeur bij Stichting ALS omdat hij 92.000 euro van de stichting had overgemaakt naar zijn privérekening. Hij zou uit geldnood hebben gehandeld. Gisteren meldde De Telegraaf dat hij ook bij de stichting Vrienden van de Rudolf Steiner Kliniek zo’n 100.000 euro heeft gestolen. Volgens Nolet leende hij dat geld om zijn schuld bij Stichting ALS sneller af te betalen. Die stichting maakte gistermiddag bekend aangifte te doen tegen Nolet. De bestuurder trad gisteren ook terug als interim-directeur van de stichting Nationale Dierenzorg Wassenaar.
Remco M., voorzitter Stichting RuJu
Vorige maand is voormalig voorzitter Remco M. van de Stichting RuJu veroordeeld tot een taakstraf van 60 uur wegens verduistering. De stichting is vernoemd naar de broertjes Ruben en Julian die vorig jaar vermoedelijk door hun vader zijn omgebracht. De stichting zamelt geld in voor een monument ter nagedachtenis aan kinderen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld. Stichting RuJu deed eerder aangifte wegens verduistering van 3.000 euro.
Coen van Veenendaal, oprichter sponsoractie Alpe d’Huzes
Vorig jaar ontstond grote verontwaardiging toen bleek dat oprichter Coen van Veenendaal van Alpe d’Huzes (een sponsoractie voor kankerbestrijding) werd betaald voor zijn werk als fondsenwerver. Via een privébedrijfje declareerde hij bij de stichting 160.000 euro in één jaar. Van Veenendaal en zijn collega’s wekten altijd de indruk dat ze onbetaald werk deden. Op de website van het aan Alpe d’Huzes gelieerde Inspire2live stond: “Altruïsme is wat ons allen drijft. Niemand doet dit voor persoonlijk gewin.”
Harold Robles , directeur stichting Medical Knowledge Institute
Harold Robles stapte vorig jaar op als directeur van stichting Medical Knowledge Institute (MKI) nadat hij door het bestuur was beschuldigd van te hoge declaraties en misbruik van academische titels. MKI zet zich in voor de preventie van ziekten in Afrikaanse sloppenwijken.
Een kwart van de goede doelen waar de Belastingdienst vorig jaar de boeken controleerde, bleek niet aan de eisen te voldoen. Goede doelen kunnen een zogenoemde ‘anbi-status’ krijgen, waarmee ze belastingvoordelen krijgen. Sinds 2009 werd bij zo’n 1.500 organisaties de anbi-status ingetrokken. Die wordt alleen nog maar toegekend als goede doelen bekend maken waar het geld naartoe gaat, wie de bestuursleden zijn en wat ze voor hun werk krijgen.
Lees verder via Stop de bankiers.
