Er is deze week een vernietigend rapport uitgekomen van het onafhankelijke evaluatie instituut IEO over het doen en laten van het IMF in de eurocrisis. Het IMF liet zich verblinden door politieke beweegredenen van Europese politici (het prestigeproject euro moest gered worden) en nam daardoor tal van beslissingen die iedere rationele economische grondslag misten. Vaak werd dat ook nog op een illegale wijze gedaan, aldus de rapporteurs.
In deze column van de Britse euro- en EU expert Ambrose Evans-Pritchard leest u de belangrijkste conclusies en ook hoe de Griekse burgers het kind van de rekening konden worden. Maar hetzelfde geldt voor de burgers in veel andere eurolanden.
Hoe hier verder mee om wordt gegaan in het IMF en of er koppen moeten rollen is een apart verhaal, maar dit keer wil ik het vooral hebben over de conclusie dat de euro als constructie (een one-size-fits-all muntunie met één wisselkoers en één rentetarief voor 19 totaal verschillende landen) totaal gefaald heeft. En hoe het kon dat onze politieke en media elite daarvoor de ogen bleef sluiten.
Toch was vanaf het begin aan de kritiek op de eenheidseuro niet van de lucht. Amerikaanse monetaristen als Martin Feldstein of Milton Friedman voorspelden al in 1992 de grootste ongelukken. In feite hadden we de Amerikanen niet eens daarvoor nodig, want al in 1975 had een gezelschap van Europese topeconomen, de Optica Groep, in opdracht van de Europese Commissie uitgezocht dat een eventuele Europese munt gelanceerd moest worden parallel aan de bestaande nationale munten zodat er een mechanisme was om schokken op te vangen (wisselkoers en rente aanpassingen).
De socialistische vakbondsvrienden Wim Kok en Jacques Delors dachten dat ze het beter wisten en dramden de eenheidseuro er doorheen, waarbij Kok als nieuwbakken minister van Financiën een belangrijke voorbereidende rol speelde vanaf 1990 en Delors het werk af kon ronden met het Verdrag van Maastricht in 1992.
Al hun opvolgers op het niveau van regeringsleiders, Europese Commissie, ECB en IMF bleven deze bedrijfsblindheid voortzetten, terwijl de onevenwichtigheden in de eurozone almaar groter werden. Zoals eurocritici als Jean Wanningen, Alex Sassen van Elsloo, Harry Geels of Bruno de Haas al jaren beklemtonen leidt een eenheidsmunt in zulke verschillende landen immers per definitie tot divergentie en niet tot convergentie.
Dát is de kern van de eurocrisis. Veel te lang zijn we vast blijven zitten in een discussie of de regeltjes van het europact nu te streng of juist te soepel werden toegepast. Een soort strijd tussen rekkelijken en preciezen, die eraan voorbij ging dat de constructie van de muntunie dusdanig was dat deze wel tot Verelendung moest leiden.
Het gegeven dat sommige landen wél hervormden (Duitsland, Nederland, Spanje recentelijk) en anderen juist weer niet (Frankrijk, Italië) en het feit dat de Grieken jarenlang de boel bedonderden verergerde weliswaar de onevenwichtigheden in de eurozone, maar dit waren niet de hoofdoorzaken van de eurocrisis. Die lag in het wezen van de muntunie zélf. Zowel EU als IMF weigerden jarenlang domweg om deze elementaire economische wetmatigheid te erkennen.
Evans-Pritchard schrijft:
At root was a failure to grasp the elemental point that currency unions with no treasury or political union to back them up are inherently vulnerable to debt crises. States facing a shock no longer have sovereign tools to defend themselves. Devaluation risk is switched into bankruptcy risk.
“In a monetary union, the basics of debt dynamics change as countries forgo monetary policy and exchange rate adjustment tools,” said the report. This would be amplified by a “vicious feedback between banks and sovereigns”, each taking the other down. That the IMF failed to anticipate any of this was a serious scientific and professional failure.
Kortom, de enige manier waarop een dergelijke eenheidsmunt nog een beetje kan functioneren is als je er een volledige politieke unie boven plaatst met één budget, éen treasury en de politieke wil om een herverdeling door te voeren zoals dit ook in natiestaten gebeurt tussen armere en rijkere provincies.
Op de eerste plaats is daar op dit moment (en ook niet in de jaren negentig) geen politiek en democratisch draagvlak voor. Op de tweede plaats zou het dan nog geen optimale oplossing zijn. Het duurt immers decennia voordat de verschillen tussen de lidstaten uitgesleten zijn (if ever) en al die tijd zal de muntunie meer nadelen opleveren dan voordelen.
De enige conclusie kan daarom zijn dat er nu eens eindelijk een fundamentele discussie moet komen over het wezen van de muntunie zelf. In de huidige vorm is deze onhoudbaar. We moeten spreken over monetaire ontvlechting.
Lees verder via Bron: Stop de bankiers
