Reactorvaten Doel 3 en Tihange 2 hadden in 2012 al een keuring doorstaan. Duizenden scheurtjes waren ontdekt in de wanden. De reactorvaten werden direct stilgelegd. Op voorwaarde dat extra testen werden uitgevoerd, gaf het Belgisch Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) in mei 2013 toestemming voor een herstart.
Voor de extra testen moest de gevoeligheid van de onderzoeksmethode omhoog en de detectiegrens strenger. Eind 2014 vond opnieuw het onderzoek plaats. De situatie bleek ernstiger dan al gedacht. Veel meer kleine scheurtjes kwamen aan het licht. De gemiddelde lengte is langer, doordat besloten is de scheurtjes die dicht bij elkaar liggen tot één scheur te rekenen. En de langste scheur is bijna drie keer zo lang.
“We vielen binnen enkele weken van het ene gat in het andere”, aldus Kristof Calvo, federaal parlementslid Groen. “Pas na deze nieuwe controle zijn beide vaten opnieuw stilgelegd. Dit is een onaanvaardbare manier om om te gaan met kerncentrales.”
Uitstelgedrag
De precieze cijfers liegen er niet om. Tihange 2 kampt met 3.000 scheurtjes in plaats van 2.000. De grootste blijkt 60 procent langer te zijn. In 2012 kwamen de metingen uit op 38 millimeter en nu op 6,3 centimeter. De wand van reactorvat Doel 3 bevat 13.000 scheurtjes in plaats van 8.000. De grootste scheur bedraagt niet 6,8 centimeter (zoals gedacht in 2012), ook niet 9,1 centimeter (zoals gedacht half februari 2015), maar 18 centimeter.
De kernreactoren zijn gebouwd in 1975. Duurtijd bedroeg ongeveer 25 tot 30 jaar. De kernreactoren zouden dus tussen 2000 en 2005 moeten sluiten. Later besloot de overheid dat deze veertig jaar open konden blijven. Wel op voorwaarde dat de deuren dan definitief dicht zouden gaan. Dat zou dit jaar zijn, 2015.
De voorgaande regering besloot daar nog tien jaar bovenop te gooien. Volgens Leo Tubbax van Nucleaire Stop Kernenergie omdat een reactor iedere werkdag zuivere winst opbrengt. “Elke dag dat de reactoren niet draaien, zou 1 miljoen euro omzetverlies betekenen voor Electrabel.”
Gevaar
“De kans dat het misgaat in het algemeen is 1 op 100 miljoen per jaar per reactor”, vertelt Tubbax. “Dat kan dus zowel over 100 miljoen jaar zijn als morgen. Treden er scheurtjes op, dan is de situatie volgens een ruwe schatting van bekwame metaalexperts 1.000 tot 10.000 maal gevaarlijker.”
“Op dit moment is er geen direct gevaar omdat de reactorvaten stilliggen”, zegt Kristof Calvo. Het probleem is dat Electrabel Doel 3 en Tihange 2 in juli weer wil opstarten. Volgens hen zat het hogere aantal scheurtjes in 2012 ook al in de wand. De oudere, minder gevoelige onderzoeksmethode merkte ze alleen niet op. De scheurtjes zouden daarom nu geen gevaar opleveren.
“Maar als meerdere scheurtjes die dicht bij elkaar in de buurt liggen nu als één zijn geteld, terwijl ze in 2012 apart werden gerekend, dan zou het aantal scheurtjes nu juist minder moeten zijn”, aldus Calvo. “Bovendien kan zelfs één scheurtje fataal zijn.”
Aan Le Soir meldde Electrabel op dit moment in een onderzoeksfase te zitten naar de mogelijkheden. Het is FANC dat beslist of de deuren weer open kunnen, benadrukt de energie-uitbater.
Noodstop
Als Electrabel groen licht krijgt, ligt het risico bij de noodstop. “In iedere kernreactor vindt een of twee keer per jaar een noodstop plaats”, vertelt Tubbax. “Men moet dan plotseling de kernreactor stopzetten. Om oververhitting van de reactorstaven te voorkomen moet direct noodkoelwater geïnjecteerd worden. Water afkomstig uit de Schelde van 5 a 10 graden, wordt toegevoegd aan water dat al in het vat zit van 300 graden.”
“Het temperatuurverschil zorgt voor een thermische schok. Hierdoor kunnen scheurtjes groeien. Ze worden langer en maken op een gegeven moment contact met elkaar. In het reactorvat heb je een hele hoge druk: zo’n 150 bar. Ter vergelijking: de druk in een autoband is 2 bar. Als er ook maar een piepklein gaatje ontstaat, dan spuit het koelwater er met een verschrikkelijke kracht uit. De scheur wordt alsmaar groter en het water stroomt weg. Dit is niet meer tegen te houden.”
“Vullen met nieuw koelwater kan dan niet meer. De kernbrandstof in het hart van het vat wordt gloeiend heet. Heel de boel begint te smelten en radioactieve materie komt vrij in de buitenlucht. Dat is een kernramp, zoals gebeurde in Fukushima en Tsjernobil.”
Evacuatie
Volgens Leo Tubbax blijkt uit een wetenschappelijk artikel in Nature dat bij zo’n ramp in enkele uren alle inwoners binnen een straal van 75 kilometer moeten worden geëvacueerd. Dat wil zeggen dat Maastricht, Aken, Antwerpen, Hasselt, Breda en Gent ontruimd moeten worden. Dat zijn meer dan 5 miljoen mensen.
Tubbax: “In Japan waren ze tenminste verstandig genoeg om de kerncentrale Fukushima op het platteland te plaatsen, 270 kilometer van Tokyo. Doel 3 staat op 12 kilometer van Antwerpen en op 500 meter van het dichtstbijzijnde petrochemisch bedrijf. Als arbeiders daar de boel zouden verlaten, vliegt het de lucht in. ‘Maar zodra Doel 3 raar gaat doen, zijn we weg’, heeft een arbeider me verzekerd.”
Voorverwarmen
Ondanks de nieuwe uitkomsten, zoekt Electrabel naar mogelijkheden om de deuren van Doel 3 en Tihange 2 te heropenen. Aan De Morgen meldt het energiebedrijf met onderzoek het risico dat de scheurtjes zouden groeien reeds te hebben uitgesloten.
“Maar hoe langer een reactor in dienst is, des te vaker deze blootstaat aan noodstops, hoe meer neutronenbombardementen plaatsvinden op het staal in de wand en dat zorgt voor verbrossing ervan”, legt energiedeskundige Eloi Glorieux van Greenpeace uit. Hij vergelijkt het met de slechte staat van een weg. “Regendruppels trekken in de kleine scheurtjes van het asfalt, vervolgens vriest het en barst de weg verder open”.
Een oplossing van Electrabel is om het noodkoelwater waarmee het vat bij een noodstop wordt bijgevuld van tevoren op te warmen. Zo willen ze een thermische schok voorkomen. “Maar de vereiste functie om te koelen vermindert dan. Met dit voorstel geeft het energiebedrijf toe aan de veiligheidsmarges”, zegt Glorieux.
Oplapwerk
Het is oplapwerk, wat Kristof Calvo betreft. “De vraag is of FANC deze oplossing zal aanvaarden. Voor de toekomst van de energiemarkt is het heel belangrijk om te weten wat de beslissing wordt.”
“Eigenlijk is de zaak heel duidelijk: als je twijfelt tussen ‘wel’ of ‘niet’, dan is het antwoord ‘niet’,” vervolgt Eloi Glorieux. “De gevolgen zijn zo immens groot dat we ons niet tevreden mogen stellen met een kleine, zelfs niet met een minieme kans dat het gebeurt. Deze moet gewoon nul zijn.”
Lees verder via DeWereldMorgen.be.
