Die prangende vraag is de tagline van de nieuwe serie Hunted bij de NPO. Na twee afleveringen is het antwoord op die vraag wel al gegeven: nee, of in ieder geval niet zonder veel kennis, moeite en zorgvuldigheid. En je kunt je dus ook afvragen: zijn al die nieuwe wetten waarmee alleen maar nog maar databases en bevoegdheden worden opgetuigd, wel zo hard nodig.
De deelnemers aan het spel hebben een ontzettend makkelijke opdracht: blijf drie weken uit handen van een team met dezelfde middelen als de Nederlandse politie. De deelnemers mogen daarbij niet meer dan 48 uur op een en dezelfde plek blijven. En hoewel ze niet precies weten wanneer ze on the run moeten, kunnen zich er wel op voorbereiden.
Dat alles levert natuurlijk mooie kat- en muisspel op, waarbij alle clichés aan bod komen. Maar, de serie schetst ook een duister beeld van de maatschappij waarin we leven.
Natuurlijk zal veel van wat er te zien is in scene zijn gezet. Het team dat de ‘voortvluchtigen’ moet opsporen heeft vrijwel realtime toegang tot de beelden van de beveiligingscamera’s op straat. In de praktijk zal het ook bij de politie lastiger zijn: het is niet erg waarschijnlijk dat zulke beelden vrijwel direct op het bureau zichtbaar zijn. Men zal immers eerst in kaart moeten brengen waar camera’s hangen, wie de eigenaar van die camera is, iemand beschikbaar moeten hebben voor het vorderen van die beelden en dan blijkt natuurlijk ter plekke dat de meegebrachte apparatuur voor het kopiëren van de beelden incompatibel is met de camera. In dat opzicht geeft de serie, mogen we hopen, een wel erg vertekend beeld.
Maar dat neemt niet weg dat het onderliggende beeld dat de serie ook schets wél waar is: het is bijna onmogelijk om ongezien door Nederland te bewegen. Als kluizenaar maak je misschien nog een kleine kans, als je ook maar een beetje deelneemt aan onze maatschappij, dan worden je gangen vastgelegd. Je mobiele telefoon verklapt met wie je contact hebt (en waar je bent), je pintransacties maken duidelijk waar je je geld aan uitgeeft (en waar je bent) en je auto… die maakt natuurlijk ook al geen geheim van je locatie. Die gegevens worden altijd vastgelegd, of je nou op de vlucht bent of niet. De onvermijdelijke dooddoener komt van de chef van het rechercheteam: “Als je niets te verbergen hebt, heb je ook niets te vrezen.”
En zelfs als je je best doet om uit zicht te blijven, blijkt het ontzettend moeilijk om niet gevangen te worden in de brei van gegevens die worden geregistreerd door camera’s die kentekens herkennen, de pinautomaten die een mooi portret van je maken of de bestudering van een achtergelaten mobiele telefoon. Je eigen auto thuis laten, een pruik opzetten en je telefoon weggooien zijn een aardig begin, maar zelfs als je alle voorzorgsmaatregelen neemt is een kleine fout al snel fataal. Dat zit hem niet alleen in de gegevens die geregistreerd worden, maar ook in alles dat daaruit weer geanalyseerd en gereconstrueerd kan worden.
Hunted maakt duidelijk dat we in een maatschappij leven waarin je je onbespied kunnen wanen niet meer dan een waanidee is. In de strijd om meer fysieke veiligheid en minder fraude hebben we bijkans onze bewegings- en communicatievrijheid opgegeven. Je vraagt je ook af: waarom wil het kabinet zo graag dat er nóg meer gegevens nóg langer worden bewaard? Denk maar aan de wetsvoorstellen om gegevens over het gebruik van je mobiele telefoon (de “bewaarplicht“) en je auto (de “ANPR-wet“) nog heel veel langer te bewaren. Is dat wat er nu al is niet al voldoende? Wanneer denkt het kabinet: zo, nu is het wel genoeg?
Lees verder via de Bron: Bits of Freedom
