Woningzoekenden worden in ten minste achttien gemeenten onrechtmatig door de politie gescreend voordat zij te horen krijgen of ze een woning mogen huren. Dat schrijft minister Blok (VVD) aan de Tweede Kamer. De minister wil nu met een nieuw wetsvoorstel deze praktijk legaliseren.
Ten minste achttien gemeenten (overzicht) hanteren op dit moment een vorm van screening van woningzoekenden door de politie. Verhuurders vragen, soms via de gemeente, aan de politie wat zij van een woningzoekende vinden. De politie kijkt welke gegevens er over de betrokkenen in hun systemen bekend zijn en geeft een advies over het “woonrisico” van de woningzoekende.
De criteria waarop huurders worden gescreend verschillen per gemeente. In sommige gemeenten worden woningzoekenden gescreend op criminele antecedenten in brede zin, zoals fraude, vermogensdelicten, heling, drugsdelicten, prostitutie, vrouwenhandel en zedendelicten. In andere gemeenten wordt uitsluitend gescreend op woonoverlast, zoals geluidsoverlast, misdragingen of gewelddadigheden in de directe omgeving van de woning.
Telefoontje
Soms krijgen woningzoekenden slechts een telefoontje dat ze geen toestemming krijgen om te huren. Bezwaar maken is niet mogelijk, omdat de beoordeling door de gemeente of politie geen officieel besluit is.
De politie zegt zich bij de screening te baseren op artikel 16 en artikel 20 van de Wet politiegegevens (Wpg) waarin staat dat de politie gegevens mag verstrekken om de openbare orde te handhaven. Maar volgens minister Blok kan dit niet. Volgens hem biedt de Wpg “geen wettelijke grondslag om aan woningzoekenden huisvesting te weigeren”.Daarnaast schrijft de minister dat er op dit moment sowieso “geen preventieve mogelijkheden [zijn] die [erop] gericht zijn om te voorkomen dat overlastgevende of criminele woningzoekenden een woonruimte betrekken”.
Ernstige Inbreuk
Met een nieuw wetsvoorstel (toelichting) wil minister Blok deze screeningspraktijk nu een wettelijk basis geven. Het wetsvoorstel wordt op dit moment in de Tweede Kamer behandeld. Maar de Raad van State (RvS) vindt dat de minister het wetsvoorstel weer in zou moeten trekken. Het belangrijkste adviesorgaan van de regering oordeelt:“Selectieve woningtoewijzing door middel van screening maakt een ernstige inbreuk op de grondrechten vrijheid van vestiging, het vrij verkeer van personen en de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer van woningzoekenden. De Afdeling [de adviestak van de Raad van State, red.] constateert dat de noodzaak van het voorstel onvoldoende is aangetoond omdat gegevens over de aard, omvang en ernst van het probleem ontbreken. Daarnaast is niet dragend gemotiveerd dat inzet van deze ingrijpende maatregelen proportioneel is. Ten slotte concludeert de Afdeling dat de effectiviteit van het voorstel niet overtuigend is aangetoond.”
De Raad schrijft verder dat ze het te ver vindt gaan dat iemand wordt beoordeeld op een overzicht van beschikbare politiegegevens. Het is namelijk moeilijk om het waarheidsgehalte van die gegevens vast te stellen. Een melding van overlast, hoeft niet altijd waar te zijn of hoeft niet door de betrokkene veroorzaakt te zijn. Ook zijn termen als“hinderlijk gedrag” of “geluidsoverlast” vaag en erg subjectief.
Ook Tweede Kamer niet overtuigd
D66, ChristenUnie, SP, PvdA en CDA zijn (nog) niet overtuigd en hebben veel vragenover de noodzaak en de effectiviteit van de maatregelen. D66 constateert dat er blijkbaar zo’n 380 gemeenten zijn die geen screening gebruiken. “Die gemeenten slagen er blijkbaar op een andere manier in om leefbaarheidsproblemen te voorkomen.”
De VVD laat als enige weten voorstander te zijn van dit wetsvoorstel: “het belang van een veilige leefomgeving [weegt] ruimschoots op tegen beperking van andere grondrechten.”Andere partijen hebben geen vragen over het wetsvoorstel ingediend.
Wetsvoorstel
Volgens het wetsvoorstel kan de gemeente bepalen voor welke wijken of straten een screening gaat gelden. Zodra een woningzoekende zich meldt, stelt de politie een overzicht samen over de afgelopen vier jaar van alle relevante gegevens die zij over de woningzoekende in haar systemen heeft staan. Ook informatie over gezinsleden en kinderen ouder dan 16 jaar worden daarbij meegenomen. De politie geeft het overzicht aan de gemeente, die vervolgens beoordeelt of de woningzoekende een huisvestingsvergunning krijgt, eventueel met voorwaarden waaraan de woningzoekende zich moet houden. Onder andere de volgende situaties kunnen leiden tot een negatief advies:
- veroorzaken van overlast met geluid, voorwerpen, vervuiling of stank;
- onrechtmatig gebruik van een woning;
- gebruik van beledigende of discriminerende taal of uitingen jegens of intimidatie van omwonenden;
- gewelddadigheden, bedreiging of mishandeling van omwonenden;
- drugsactiviteiten in de omgeving van de woning;
- openbare dronkenschap in de omgeving van de woning;
- het plegen van vermogensdelicten met een directe relatie tot de woonomgeving;
- brandstichting, vernieling en vandalisme in de omgeving van de woning;
- radicaliserende, extremistische of terroristische gedragingen.
Als alternatief voor een dergelijk diepgaand onderzoek kan de gemeente ook kiezen voor een minder ingrijpende screening. De woningzoekende wordt dan ‘slechts’ om eenVerklaring Omtrent Gedrag (VOG) gevraagd. Het is minder ingrijpend omdat bij een VOG alleen gedragingen mogen worden meegenomen waarvoor de woningzoekende ook daadwerkelijk is vervolgd.
Glijdende schaal
In 2005 werden de eerste criteria aangelegd om bewoners van ‘probleemwijken’ te kunnen selecteren. Ook hier liep de praktijk, in dit geval in Rotterdam, op de wetgeving vooruit. De wet kreeg daarom de naam “Rotterdamwet” (toelichting).
In 2013 kwam de eerste uitbreiding en werden er meer eisen aan woningzoekende gesteld. In die uitbreiding had het kabinet nog voorgesteld woningzoekende met een strafblad te kunnen weren uit bepaalde wijken. De Raad van State oordeelde dat deze maatregel niet noodzakelijk en niet proportioneel was waarna dit onderdeel uit het wetsvoorstel verdween. Het wetsvoorstel dat nu voorligt gaat alweer veel verder dan ‘slechts’ een strafblad door te kijken naar alle beschikbare relevante politiegegevens.
In artikel 2 van het Vierde Protocol bij het EVRM en in artikel 12 van het IVBPR wordt de vrijheid van vestiging beschermd. Artikel 2 van het Vierde Protocol bij het EVRM bepaalt dat een ieder die wettig op het grondgebied van een Staat verblijft, het recht heeft zich binnen dat grondgebied vrijelijk te verplaatsen en er vrijelijk zijn verblijfplaats te kiezen.
Lees verder bij de Bron: Privacy Barometer
