Zembla is een top-tv-onderzoeksprogramma, dat in onze ogen door veel mensen wordt onderschat. De onderzoeksjournalistiek van de redactie van dit programma verdient naar onze mening een Nipkow-schijf voor het beste tv-programma. Kijk naar een voorbeeld van deze kwalitatieve journalistiek, over de schrikbarende ontwikkelingen rondom kunstgras en de vermalen autobanden, die er als korrels opgestrooid worden. Veilig volgens het RIVM, dat zich beroept op een rapport waar de honden geen brood van lusten. Een flut-onderzoekje uitgevoerd door onderzoeker, die zéker geen bedoeling had om gedegen werk af te leveren, laten we het zo zeggen.
Zijn de Nederlandse bevolking en sportorganisaties goed en eerlijk geïnformeerd over de gezondheidsrisico’s van kunstgrasvelden met rubberkorrels? De Amerikaanse voetbaltrainster Amy Griffin houdt sinds 2009 een lijst bij van voetballers die op kunstgras met rubberkorrels hebben gespeeld en kanker hebben gekregen. Ze vreest dat er een verband is tussen de korrels, die gemaakt zijn van oude autobanden, en de kanker. De lijst telt inmiddels 230 spelers.
In Engeland voert Nigel Maguire, voormalig hoofd van een regionale gezondheidsdienst, campagne voor beter onderzoek naar deze rubberkorrels. Zijn zoon was keeper en kreeg lymfeklierkanker. Iedere dag sporten wereldwijd miljoenen kinderen en volwassenen op dit soort kunstgrasvelden. Ook in Nederland liggen bijna tweeduizend van die velden. De korrels zorgen ervoor dat het veld dezelfde eigenschappen heeft als een natuurgrasveld, met als bijkomend voordeel dat het bijna altijd bespeelbaar is.
Kankerverwekkende PAK’s
De rubberkorrels bevatten zink, lood en benzeen en verschillende polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s), stoffen die bewezen kankerverwekkend zijn. Toch stelt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in 2006 dat van sporten op deze kunstgrasvelden geen gezondheidsrisico’s zijn te verwachten. Zijn we goed en eerlijk geïnformeerd over de gezondheidsrisico’s van kunstgrasvelden met rubberkorrels?’
Het begon dus allemaal toen de Amerikaanse keeperstrainer Amy Griffin zich voor het eerst afvroegof er een verband was tussen voetballen op rubbergranulaat en het krijgen van kanker toen ze een speler bezocht die leukemie had. Ze besloot op onderzoek te gaan en ontdekte dat opmerkelijk veel voetbalkeepers aan leukemie leden. De link tussen het kunstgras met rubbergranulaat en kanker is nooit bewezen, maar de aanwijzingen zijn zó sterk en het onderzoek dat de veiligheid ‘aantoont’ zó volstrekt waardeloos, dat alle toeters en bellen aan zouden moeten gaan voor ouders en vooral de KNVB..! Tot op de dag van vandaag probeert Amy Griffin aandacht te krijgen voor haar vermoedens dat het niet veilig is om op dit kunstgras te spelen. Bekijk hier een kort interview.
En het gaat niet alleen over deze kunstgrasvelden. Want het blijkt dat dit materiaal van oude autobanden, niet alleen op kunstgras voetbalvelden ligt. Er worden ook val-dempingstegels van gemaakt, zoals de zwarte tegels die vaak onder speeltoestellen voor kinderen worden gelegd. Is dat eigenlijk wel veilig? In 2014 werd er bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) een klacht ingediend over stinkende rubberen tegels op een kinderspeelplaats in Amersfoort.
Uit onderzoek van het RIVM bleek vervolgens dat er een extreem hoge waarde aan polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) in de tegels zat. Deze stoffen zijn kankerverwekkend. De EU kondigde in 2013 al aan dat voor acht soorten kankerverwekkende PAK’s een maximum van 0,5 milligram per kilo voor rubber speelgoedartikelen zou gaan gelden. Maar in de tegels van de speelplaats in Amersfoort zat 1.400 milligram per kilo, veel meer dan volgens deze ‘REACH-norm’ was toegestaan. (REACH is de Europese verordening over de productie van en handel in chemische stoffen)
Het RIVM onderzocht ook 21 andere rubbertegels voor speelplaatsen. In twaalf daarvan bleken een of meer van de acht gevaarlijke PAK’s te zitten, met een waarde van vier tot zelfs veertig keer boven de REACH-norm. De NVWA concludeerde dat de tegels uit Amersfoort een extreme uitzondering waren en dat andere tegels een ‘verwaarloosbaar risico’ opleverden. Ondanks de opvallende afwijkingen vond de NVWA de nieuwe REACH-norm ‘voldoende adequaat om de gezondheid van de spelende kinderen te beschermen.’ Het is overigens niet zo dat tegels die vóór het ingaan van de nieuwe normen zijn gelegd en te hoge PAK’s-waarden hebben, moeten worden vernieuwd. Die tegels mogen gewoon blijven liggen, de regeling werkt niet met terugwerkende kracht.
De macht van de lobby
Voordat de REACH-regeling in december 2015 inging, werd door de autobandenbranche een lobby gevoerd om voor het rubbergranulaat voor kunstgrasvelden een uitzonderingspositie te krijgen. Zoals de uitzending ‘Gevaarlijk spel’ aantoont, was deze lobby succesvol: rubbergranulaat hoefde niet aan de strengere normen te voldoen. De Nederlandse brancheorganisatie VACO speelde een belangrijke rol in deze lobby. Uit een e-mail die een medewerker naar ambtenaren van de ministeries van VWS (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en I&M (Infrastructuur en Milieu) stuurde, blijkt dat de lobby ook hoopte dat er voor de valdempingstegels een uitzondering zou komen. Zo schreef de medewerker: ‘Wij stellen het overigens zeer op prijs een en ander ook te realiseren ten behoeve van valdempingstegels’.
Of de Nederlandse overheid daarna heeft geprobeerd om in de REACH-regeling ook voor de valdempingstegels een uitzondering te maken, is niet bekend. De uitzondering is in ieder geval niet gemaakt. Wel is het RIVM inmiddels begonnen met nieuw onderzoek naar de mogelijke gezondheidsrisico’s van valdempingstegels. Volgens het RIVM is dit onderzoek bedoeld om nog beter dan in 2014 te kijken of de rubbertegels niet gevaarlijk zijn. Toen is in de risicobeoordeling uitgegaan van een blootstellingsperiode van zes maanden. ‘De risicobeoordeling die nu wordt opgesteld, gaat uit van een blootstellingsperiode van vijftien jaar.’ Kennelijk onderzoekt het RIVM dus of de REACH-norm wel streng genoeg is.
Onderzoek uit 2006 is een flutonderzoek
In 2006 deed bureau Industox onderzoek naar de mogelijk migratie van PAK’s uit rubbergranulaat in het lichaam van mensen die er op sporten. Zoals in deze ZEMBLA-uitzending ‘Gevaarlijk Spel’ is te zien, bleek dit een zeer summier onderzoek. In 2008 gaf de Maastrichtse professor statistiek en methodologie Martijn Berger commentaar op dit onderzoek, op verzoek van Frans Wagemans, raadslid in Sittard, die vraagtekens zette bij het voornemen van de gemeente om kunstgrasvelden met rubbergranulaat aan te leggen.
Berger stelde in 2008 in zijn commentaar, dat het onderzoek van Industox niet kon gelden als bewijs dat sporten op het rubbergranulaat geen gezondheidsrisico’s met zich meebrengt. En professor Berger staat vandaag de dag nog steeds achter dat commentaar. “Het is een heel kleine steekproef, met alleen maar mannelijke sporters. Dat is zeer select, want er zijn ook kinderen en vrouwen die erop sporten, en kinderen zijn kwetsbaarder. Statistisch gesproken betekent dat, dat je niet voldoende statistisch vermogen hebt om een effect te vinden.”
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), dat in de begeleidingscommissie van het onderzoek zat, deelde de kritiek van Berger grotendeels. Niettemin stelt het RIVM toch dat er geen gezondheidsrisico’s zijn aan voetballen op rubbergranulaat..?! Het Industox onderzoek is in de afgelopen jaren door de brancheorganisatie van de bandenindustrie, door het RIVM en door de Nederlandse overheid steeds naar voren gebracht als ‘bewijs’ dat er geen gezondheidsrisico’s zijn. Dus in plaats van dit flutonderzoek te vervangen door een gedegen of gedegener snel onderzoek, dat hoogstens 6 maanden zou hoeven duren, blijft dit onderzoek (zie de uitzending) de leidraad voor het akkoord geven van het storten van miljoenen kilo’s giftige autoband-rubberkorrels.
Wij vinden het essentieel dat je deze informatie tot je neemt, zéker als je met kinderen op sportvelden komt waar deze autobandkorrels liggen. De hele aflevering van Zembla kan je vinden op deze link. Inmiddels heeft het RIVM ook gereageerd. De knulligheid ten top, om het vriendelijk te zeggen. Geen grote bezorgdheid bij mevrouw de minister. Nee, gewoon maar even douchen en voor de zekerheid de zaak snel onderzoeken.
Lees verder via de Bron: Earth Matters
Photo by Jos Dielis cc
