In 2018 staat er in Nederland behoorlijk wat te veranderen op het gebied van online privacy. Een centrale rol hierin speelt uiteraard de geplande introductie van de hernieuwde Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv). Een beknopte samenvatting van wat de Wiv precies behelst is terug te lezen op sleepwet.nl, maar het komt erop neer dat er op veel grotere schaal dan voorheen persoonlijke informatie over Nederlanders verzameld mag gaan worden.
De inlichtingendiensten zullen meer bevoegdheden krijgen om de communicatie van Nederlanders te onderscheppen, en deze informatie kan ook makkelijker bij buitenlandse overheden en inlichtingendiensten terecht komen. Een grote groep Nederlanders maakt zich zorgen over de mogelijke impact van deze wetgeving op de privacy én veiligheid. De betrokkenheid van gewone burgers bij dit onderwerp blijkt ook wel uit de meer dan 400.000 handtekeningen die werden verzameld ten behoeve van een referendum.
Privacy staat wereldwijd onder druk
Niet alleen in Nederland staat de privacy overigens onder druk. Ook zijn er genoeg landen waar vrij internet en online privacy een utopie lijken. Denk aan landen als China, Ethiopië, Turkije, de Verenigde Arabische Emiraten, Rusland en Eritrea. De toegang tot het internet wordt veelal sterk gereguleerd, het surfgedrag wordt gemonitord en de bevolking krijgt online slechts te zien wat de regering wil dat men ziet.
Maar ook in de rest van de westerse wereld staan online privacy en vrij internet onder druk. Zo heeft de Amerikaanse overheid onlangs de persoonsgegevens en IP-adressen opgevraagd van 1,3 miljoen mensen die een anti-Trump website hadden bezocht. Daarnaast kregen Amerikaanse internetproviders eerder dit jaar groen licht om de internetgeschiedenis van consumenten te verkopen aan externe partijen. En ook is er het nodige tumult omtrent het verdwijnen van de netneutraliteit. Het zijn zorgelijke ontwikkelingen voor burgers die belang hechten aan online privacy en internetvrijheid.
Manieren om zelf de privacy te beschermen
We leven in een digitaal tijdperk waar massaal informatie over ons wordt verzameld. Niet alleen inlichtingendiensten zijn daarbij geïnteresseerd ons te observeren. Wat je in principe ook doet op het internet, je kunt ervan uitgaan dat er op ieder moment meerdere partijen zijn die je online stappen volgen. De sites die we bezoeken, de apps op onze smartphones, Google, advertentienetwerken, hackers, internetproviders, browserextensies, Facebook en andere social media-platformen proberen voortdurend informatie over ons te bemachtigen.
Gelukkig zijn we niet compleet overgeleverd aan de genade van al deze partijen. We kunnen namelijk zelf deels de regie nemen in het beschermen van onze online privacy. Zo kun je door gebruik te maken van de Tor-browser of een VPN je internetverkeer afschermen tegen nieuwsgierige ogen. Hieronder lichten we beide fenomenen toe.
Anoniem op internet met de Tor-browser
Om anoniem te internetten, kun je gebruikmaken van de Tor-browser (The Onion Router). Dit is in principe een browser net zoals Firefox en Chrome dat zijn. Maar bij Tor wordt al het dataverkeer geleid via een wereldwijd netwerk van servers. Hierbij wordt jouw internetdata versnipperd in kleine stukjes en tevens gecodeerd (versleuteld). Als andere partijen proberen je dataverkeer te onderscheppen, zien zij een wirwar van versleutelde en versnipperde data, die nauwelijks te ontcijferen valt. Ook is doorgaans niet te achterhalen dat de data aan jou toebehoren. Tor biedt hiermee dus een zekere mate van anonimiteit op het internet, omdat anderen jouw browsegedrag niet langer kunnen inzien of kunnen herleiden tot jou als persoon.
Maar Tor biedt niet alleen anonimiteit. De Tor-browser is in afgelopen jaren een essentiële tool gebleken in het omzeilen van overheidscensuur. Het is de belichaming van ultieme vrijheid op het internet; er zijn geen restricties betreffende welke sites bezocht kunnen worden en welke informatie je er kunt uitwisselen. In tegenstelling tot ‘normale’ browsers als Firefox, Safari en Chrome, geeft Tor namelijk toegang tot het dark web. Het dark web heeft vaak een wat negatieve connotatie door de criminele activiteiten die zich daar ontplooien. Maar Tor en het dark web spelen tevens een belangrijke rol in het faciliteren van vrijheid van meningsuiting en vrijheid van informatie(vergaring). Met Tor en het dark web krijgen kritische journalisten, klokkenluiders en van dictatoriale regimes namelijk de mogelijkheid zich te mobiliseren en te communiceren, zonder daarbij gehinderd te worden door censuur en inmenging van overheden. Daarnaast biedt Tor gebruikers een mate van anonimiteit, wat in bepaalde situaties het verschil tussen leven en dood kan betekenen.
Maar niet alleen politieke tegenstanders en klokkenluiders hebben baat bij Tor. Ook voor gewone Nederlanders die anoniem willen surfen, kan Tor een prima oplossing bieden. Er moet daarbij wel opgemerkt worden dat de beveiliging van Tor niet helemaal waterdicht is. De Amerikaanse inlichtingendiensten hebben reeds enkele beveiligingslekken in Tor ontdekt en deze geëxploiteerd om criminelen op het dark web te traceren. En afgelopen november nog bleek Tor in bepaalde gevallen toch IP-adressen van gebruikers te lekken. Het geeft aan dat Tor toch kwetsbaar is.
Om de NSA en FBI buiten de deur te houden, is Tor dus mogelijk niet de meest efficiënte oplossing, maar wil je je identiteit verborgen houden voor bijvoorbeeld de sites die je bezoekt, dan volstaat Tor in de meeste gevallen om anoniem te surfen. Pas daarbij wel een beetje op met het dark web en bezoek bij voorkeur alleen vertrouwde websites. Waar Chrome, Safari en Firefox je behoeden voor bepaalde sites, doet Tor dat niet. Tor kan hier gratis worden gedownload.
Anoniem op internet met een VPN-verbinding
Een wat completere manier om je internetverbinding te beveiligen is het gebruik van een VPN-verbinding. VPN staat hierbij voor Virtual Private Network. Als je gebruikmaakt van een VPN, wordt jouw internetverkeer versleuteld en via een beveiligde tunnel naar een VPN-server gestuurd. Vanuit die VPN-server wordt jouw data dan weer het internet op gestuurd; de VPN-server fungeert dus als extra tussenstation. Het grote voordeel hiervan is dat alle websites die jij bezoekt, niet langer jouw IP-adres registreren. Omdat jouw internetverkeer loopt via de VPN-server, registreert men slechts het IP-adres van de VPN-server. Jouw eigen IP-adres blijft verborgen, en je kunt hierdoor niet langer geïdentificeerd worden.
Als je een VPN gebruikt, zullen externe partijen die proberen jouw identiteit te achterhalen of jouw dataverkeer in te zien, tegen de versleuteling van de VPN-verbinding aanlopen. Hierdoor biedt een VPN extra bescherming tegen hackers, maar ook tegen bijvoorbeeld overheden die proberen communicatie en informatie te onderscheppen.
Naast anonimiteit en veiligheid, biedt een VPN ook een bepaalde mate van vrijheid op het internet. Je kunt met een VPN namelijk je internetverkeer omleiden via een VPN-server in een ander land. Hierdoor ga je als het ware het internet op alsof je in dat andere land zou zitten. Zit je bijvoorbeeld in China, waar bepaalde nieuwssites of social media worden geblokkeerd door de overheid, dan kun je met een VPN je internetverbinding omleiden via een Nederlandse VPN-server. Dan ga je het internet op alsof je in Nederland zit, en heb je gewoon toegang tot de geblokkeerde sites. Een VPN helpt je dus om zogenoemde geografische blokkades te omzeilen. Dit is ook meteen de reden dat China, Turkije en Rusland VPN’s in de ban proberen te doen. Daarnaast is het feit dat een VPN burgers extra privacy biedt de regeringen van deze landen natuurlijk ook een doorn in het oog.
Update: China heeft inmiddels hun firewall flink geüpdatet, meer hierover kun je vinden bij Comparitech op hun blog.
Conclusie
Een VPN de Tor-browser, de mogelijkheid om je internetverkeer af te schermen tegen nieuwsgierige ogen. Een VPN biedt hierbij een iets completere oplossing dan Tor, omdat Tor slechts het browserverkeer beveiligt en niet alle data via de browser loopt. Tor beveiligt bijvoorbeeld geen smartphone apps, torrentverkeer of streamingapps. Een VPN doet dit wel. Probeer in ieder geval beide methoden van anoniem internetten eens uit en ontdek zelf de mogelijkheden om je privacy te bewaken. Realiseer je daarbij dat ook Tor en VPN hun beperkingen kennen.
Je kunt als individu dus best wat doen om je privacy te waarborgen, maar uiteraard ligt hier nog steeds een belangrijke verantwoordelijkheid voor de Nederlandse regering. Deze dient zich in te zetten voor de bescherming van fundamentele rechten als privacy, vrijheid van meningsuiting en vrijheid van informatie(vergaring). Op het moment dat honderdduizenden burgers aangeven een referendum te willen over een initiatief als de Wiv, lijkt een moment van bezinning op zijn plaats. Persoonlijk denk ik dat we in Nederland op veel vlakken erg progressief zijn geweest de afgelopen jaren op het gebied van online vrijheid en privacybescherming. Ik hoop vurig dat we deze voorbeeldfunctie vast kunnen houden. Laten we proberen het belang van deze kernwaarden tijdens het referendum te onderstrepen middels onze stem.
Lees ook eens verder bij de bron: Piratenpartij
