In deze 21ste eeuw leven we in een tijd dat we worden geregeerd door multinationals. Regeringen staan onder druk van deze multinationals. Het zijn omvangrijke, en daardoor machtige, ondernemingen die op de financiële markten biljoenen aan kapitaal waard zijn.
Door de geldverruimingspolitiek van centrale banken is via de beleggers enorm veel kapitaal gevloeid naar de uitpuilende kassen van deze giganten. Facebook, Amazon, Apple, Netflix en Google (de vaak genoemde FAANG) vertegenwoordigen biljoenen dollars aan vermogenswaarde op de beurzen. Overigens passen Microsoft en een flink aantal andere techreuzen ook prima in dit rijtje. Als je de waardes van al deze multimachten bij elkaar telt dan kom je uit op een bedrag wat ongeveer gelijk is aan het BBP van de westerse industrielanden.
Er lijkt nu sprake van 2 grootheden, multinationals naast overheden.
Wie is de sterkste?
Voorafgaand aan het industriële tijdperk had naast de regering de adel de meeste invloed. Nu zijn dat de multinationals. Deze grootmachten zijn door de globalisering monsterlijke bedrijven geworden die hun tentakels wereldwijd hebben uitgespreid tot in de haarvaten van nationale samenlevingen. Geld maakt macht. Hoe meer geld, hoe meer macht. Het lijkt er op dat de werknemers van de 21ste eeuw de moderne slaven zijn van het grootkapitaal. Multinationals bepalen de regels, niet de overheden. Regeringen staan onder druk van deze grootmachten. Overal ter wereld worden fiscale voordelen afgedwongen onder het mom van werkgelegenheid. Zie marionet Rutte met zijn voorstel tot afschaffing van de vennootschapsbelasting.
Werknemersaantallen Shell en Unilever dalen
Veel regeringen van westerse landen dingen om de gunsten van de multinationals en steken elkaar de loef af en zijn apetrots wanneer bijvoorbeeld een bedrijfsonderdeel een voornaam plekje heeft gekregen op “Silicon Valley” aan de Noordzee. Het is tegenwoordig maar zeer de vraag of deze techgiganten echte werkgelegenheid meebrengen. Juist de techreuzen investeren volop in digitalisering en robotisering. Mijn indruk is dat overheden zwichten onder hun mooie voorwendsels en daarbij vooral onder de indruk zijn van hun kapitale vermogen. Nogmaals geld maakt macht. Door de globalisering denken regeringen dat ze mee moeten in de wereldwijde mallemolen van ‘hoe groter hoe beter.’ Het eigen midden en kleinbedrijf (MKB) is tegenwoordig vogelvrij verklaard en ondergeschikt aan de multinationals terwijl juist daar de meeste banen te verdelen zijn. Rutte roept zeer ten onrechte dat vestiging van onderdelen van multinationale bedrijven werkgelegenheid met zich meebrengt.
Echter zijn de aantallen werknemers bij Shell en Unilever de laatste jaren alleen maar afgenomen. Dat is een algemene tendens bij grote multinationale ondernemingen. Door voortschrijdende technologische ontwikkelingen, zoals digitalisering en nu de robotisering, kunnen grote bedrijven toe met steeds minder werknemers. Juist daar waar het kapitaal zit wordt het meest geïnvesteerd in innovatie met nieuwe technieken. Er moeten namelijk flinke winsten geboekt worden ten gunste van de aandeelhouders. En waar het dan volledig aan schort is dat de elkaar beconcurrerende landen verzuimen om deze grootverdieners belasting te laten betalen. In plaats daarvan worden hen diverse belastingvoordelen toebedacht. Hun tentakels reiken dus tot diep in de parlementen van de westerse democratische economieën. Politici misbruiken hun politieke loopbaan als opstapje naar het grootkapitaal van de multigiganten. Dat is in onze westerse welvaart-gebouwd-op-schuld-samenleving de kracht van het grootkapitaal.
Alles moet grootschalig van de multinationals
Het grootkapitaal van multinationale ondernemingen heeft de laatste tientallen jaren veel kleine ondernemingen opgezogen en ingelijfd in hun machtsspectrum. Hoe groter, hoe machtiger. Nog altijd lezen we op de beurspagina’s het spel van de overnames. Heb je eenmaal je bedrijf laten groeien tot een winstgevende en groeiende onderneming dan lonkt het grootkapitaal. Als directeur/grootaandeelhouder is het aantrekkelijk om opgekocht te worden en ontvang je een flinke goodwill als dank voor het opbouwen van een winstgevende bedrijf. Soms krijg je een plekje ergens in de top van de grote onderneming met een vorstelijk salaris. Dit is zoals het werkt in het huidige kapitalistisch systeem.
Alles moet groter, groter, groter. We zouden ons anno 2018 kunnen afvragen in hoeverre we zijn doorgeschoten met dit foute systeem. We verkeren al lange tijd in een overgangsfase van kleinschaligheid naar grootschaligheid. Op allerlei gebied zie je dat kleine vestigingen worden gesloten. Zowel binnen de overheid als bij banken en detailhandel en binnen de industriële sector. De automatisering en digitalisering spelen grootschaligheid in de kaart. Samenvoegen van kleine vestigingen is al lang in de mode. Onder het mom van efficiency, dus met zo weinig mogelijk geld, minder tijd en minder personeel een zo goed mogelijk resultaat behalen. Een typisch gevolg van kapitalistisch denken in een tijdperk van liberalisering en globalisering van vervlochten economieën.
Op weg naar autocratie
Misschien is nu het moment gekomen hier goed over na te denken. Is het nog wel doelmatig om te groeien naar grootschaligheid. Misschien zijn we te ver doorgeschoten. Kijk maar eens naar onze grote overheidsorganisaties waar doelmatig werken ver is te zoeken. Bij Justitie en Belastingdienst is het één grote puinhoop, maar ook over de werkwijze bij andere ministeries met hun uitvoerende instanties regent het klachten. We zien dat kleine kantoren in kleinere stedelijke gebieden en op het platteland(Belastingdienst, UWV, SVB, etc.) zijn gesloten. Er moest een landelijke politiedienst komen en kleine bureaus en belastingkantoren sluiten aan de lopende band. Alles onder het mom van efficiency en bezuinigingen. Nu regent het klachten bij de Ombudsman.
Ook zien we een vorm van lijdzaamheid en berusting bij veel burgers die te hoop lopen bij vaak onbereikbare (overheids)instanties. Alle contacten gaan via overbezette callcenters. Er zijn meer dan 10 wachtenden voor u, probeert u het later nog eens. Feitelijk is dit een pure minachting naar ons klanten. De belangen van burgers zijn ondergeschikt geworden in een samenleving die op weg is om een autocratie te worden. Ook de politiek zoekt met telkens een kleine meerderheid van stemmen een groter samenwerkingsverband door democratische landen te verenigen in een Europese Unie(EU) en een muntunie(euro).
Ook de EU is hard op weg om een technocratie te worden. De beleidsmakers in Brussel beslissen hoe het beleid wordt uitgezet in de aangesloten landen. Hoe groter de unie, hoe machtiger. Nog steeds onderhandelt Brussel met 6 Balkanlanden over toetreding tot de EU. Ik vraag mij daarbij af welk belang dit dient. Niet de belangen van ons burgers van een polderlandje aan de Noordzee. Cultuur en welvaartsniveau liggen te ver uiteen om gezamenlijk op te trekken. De collectebussen kunnen alvast klaar gezet worden. Waarom geen eenvoudige handelsverdragen afsluiten zonder importbelemmeringen enzovoorts. Met de EU in de huidige vorm zijn we op weg naar een autocratie(alleenheerschappij).
Grote organisaties zijn ondoelmatigheid
Doelmatigheid is bij grote organisaties ver te zoeken. De lijnen vanaf de onderkant naar de bovenkant van een grote organisatie liggen te ver uit elkaar. Daar tussenin bewegen zich diverse managementlagen met managers die alleen maar bezig zijn met een interne stoelendans. Binnen het HBO en voortgezet onderwijs is de managementopleiding een favoriete leergang, doordat zich binnen de steeds groter groeiende bedrijven en overheidsinstanties verschillende managementlagen vormden. Management binnen de bedrijfskunde is een besturingsmodel wat liefdevol wordt omarmd door het huidige onderwijsinstituut wat ook grootschalig is gaan denken wat betreft de vorming van grote scholengemeenschappen.
Het moderne leiderschap geeft een manager een bepaalde status binnen de middenklasse. Er waren steeds meer banen te verdelen in uitdijende overheidsorganisaties en bedrijven. En zie nu wat het huidige resultaat is. De diverse managementlagen die alleen nog met zichzelf bezig zijn(stoelendans) maar alarmerende meldingen van de werkvloer naast zich neer leggen. Fout lopende werkprocessen passen niet in het geplaveide straatje van de manager die alleen mooie cijfers wil promoten naar de top op een ministerie of directieraad.
Overheidsinstanties en grootbanken scoren slecht
Juist een grote (overheids)organisatie zou zich vol moeten inzetten op het bestrijden van fraude. Dat gebeurt dus niet met een instantie die voornamelijk alleen met zichzelf bezig is. Kijk naar fraude bij grootbanken(ING, RABO), kijk naar fraude met WW-uitkeringen(UWV), kijk naar grootscheepse fraude bij toeslagen (Belastingdienst), enzovoorts, enzovoorts. Het gaat mis wanneer een organisatie te groot wordt. Een klein bedrijf of instelling waar werknemers elkaar kennen werkt veel doelmatiger. Er wordt een directe verantwoording afgelegd aan de leiding. De directeur kan de bedrijfsresultaten verantwoorden bij de landelijke koepel of bij het ministerie. Voordeel is dat men dichter op de klant of burger zit.
Neem ik de Belastingdienst als voorbeeld waar ik 48 jaar gewerkt heb. Ooit stonden er kleine kantoren in de provincie en kenden de ambtenaren hun lokale klanten. De belastingplichtige kon het kantoor binnen lopen voor directe klantcontacten. Nu zijn alle regionale kantoren gesloten en hangt men een uur in de wacht bij een callcenter. De digitale weg wordt ook steeds vervelender en tijdrovender vanwege de veiligheidsprotocollen. Hetzelfde probleem kennen we om toegang of informatie te krijgen bij onze grootbanken. Ook een WW-uitkering aanvragen bij het UWV is een crime. En ga zo maar door.
Wie is de Koning?
De klant is al lang niet meer de koning. De grootbanken, multinationale bedrijven en de topzware overheidsinstanties zetten de lijntjes uit, zonder enige inbreng van de klant of burger. We mopperen wat, halen onze schouders op en roepen al heel makkelijk, “we hebben er toch geen invloed op.” En zo zijn we beland in een verzorgingsstaat waarin we lui achterover hangen en denken dat big brother over ons waakt. We zijn verzadigd en overvoerd met high-tech speeltjes en verkeren in extase. Geef het volk brood en spelen zodat we niet in opstand komen. We zouden ons kunnen afvragen of we nog in een democratie leven. Zonder dat we er erg in hebben zijn wij de moderne slaven geworden van het grootkapitaal. Ik herinner me een uitspraak van hoogleraar Paul Cliteur:
“Wie niet bereid is zijn eigen democratie te verdedigen zal deze eens verliezen. Democratie is namelijk geen geboorterecht maar iets dat iedere nieuwe generatie zal moeten bevechten.”
Mijn indruk is dat we zijn overgeleverd aan de macht van multinationals en een Europese Unie bij wie het individu niet meer telt. We zijn duidelijk aanbeland in een autocratie. Of zou de opkomst van het populisme waarin de centrale tegenstelling tussen “het volk” en “de elite” aandacht krijgt het tij nog kunnen keren. Naar mijn mening zal dat een tijdperk van chaos inluiden vanwege de versterkende tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen en politieke partijen. Hopelijk zal het gezonde verstand overleven.
Lees ook eens verder bij de bron: Biflatie.nl
