Wordt 1984 een realiteit? – Neem kennis van George Orwell’s waarschuwing aan de wereld

“Vrijwel zeker gaan we naar een tijdperk van totalitaire dictaturen – een tijdperk waarin vrijheid van denken eerst een doodzonde zal zijn en later een betekenisloze abstractie. Het autonome individu zal uit het bestaan worden geperst.” – George Orwell, Inside the Whale

Hieronder volgt een transcriptie van deze video.

George Orwell’s dystopische roman 1984 is een fictief werk, maar veel van wat erin wordt beschreven, weerspiegelt de politieke realiteit van veel naties, in het verleden en nu, schrijft Academyofideas.com.

“…minstens driekwart van wat Orwell vertelt is geen negatief Utopia, maar geschiedenis.” – Umberto Eco

Verwijzend naar zijn verblijf in Belgrado onder communistisch bewind, schreef Lawrence Durrell dat: “Het lezen van 1984 in een communistisch land is echt een ervaring omdat je het overal om je heen kunt zien.”

In deze video gaan we enkele overeenkomsten onderzoeken tussen de totalitaire systemen van de 20e eeuw en Orwells 1984, en het zal duidelijk worden dat veel van deze totalitaire trekken in de moderne wereld weer de kop opsteken. Dit onderzoek zal worden uitgevoerd in het besef dat totalitarisme afhankelijk is van massale steun, en dat hedendaagse samenlevingen dus wanhopig behoefte hebben aan meer mensen die hun steun aan deze wrede vorm van heerschappij intrekken. Kort nadat 1984 was gepubliceerd, verklaarde Orwell:

“De moraal die we uit deze gevaarlijke nachtmerriesituatie moeten trekken is eenvoudig. Laat het niet gebeuren. Het hangt van jou af.” – George Orwell

Totalitarisme is een politiek systeem waarbij een gecentraliseerd staatsapparaat vrijwel alle aspecten van het leven probeert te controleren. “Alles binnen de staat, niets buiten de staat, niets tegen de staat.”, verwoordde de Italiaanse dictator Mussolini het kernachtig.

Hoewel totalitarisme kan ontstaan onder het mom van verschillende politieke ideologieën, in de 20e eeuw waren het het communisme en het fascisme die de ideologische steun boden voor dit soort heerschappij. Communisme en fascisme worden vaak gezien als tegenpolen van het politieke spectrum, maar op de manier waarop ze in de 20e eeuw in praktijk werden gebracht, vertonen beide systemen de kenmerken van de totalitaire, alles controlerende staat. Beide gebruiken geweld en propaganda om aan de macht te komen, economische en burgerlijke vrijheden te onderdrukken, cultuur te smoren, aan massabewaking te doen, en de burgerij te terroriseren met psychologische oorlogsvoering en uiteindelijk massa-gevangenneming en massamoord. Sprekend over Stalin’s Communistische Rusland en Hitler’s Nazi Duitsland, legde Orwell uit:

“De twee regimes, begonnen vanuit tegengestelde richtingen, evolueren snel naar hetzelfde systeem – een vorm van oligarchisch collectivisme.” – George Orwell

In de communistische en fascistische politieke systemen van de 20e eeuw, en in 1984, hield het totalitaire regime de bevolking stevig onder controle door het gebruik van gefabriceerde angst.

“Totalitaire leiders, of ze nu rechts of links zijn, weten als geen ander hoe ze gebruik moeten maken van… angst… Ze gedijen op chaos en verbijstering… De strategie van angst is een van hun meest waardevolle tactieken.” – Joost Meerloo, Rape of the Mind

Constante bewaking van alle burgers was een extra instrument in het arsenaal van het totalitaire regime van 1984. Bewaking maakte niet alleen een effectievere openlijke controle van de burgerij mogelijk, maar veroorzaakte ook paranoia, waardoor het minder waarschijnlijk werd dat een burger ook maar een stap buiten de lijnen zou durven zetten. Deze bewaking werd in de eerste plaats gerealiseerd door de technologie van het telescoopscherm dat in ieders huis en in de straten was geïnstalleerd, en zoals Orwell uitlegde:

“Het telescoopscherm ontving en zond tegelijkertijd uit… Je kon natuurlijk niet weten of je op een bepaald moment in de gaten werd gehouden… Het was zelfs denkbaar dat ze iedereen de hele tijd in de gaten hielden. Maar in ieder geval konden ze je draad inpluggen wanneer ze maar wilden. Je moest leven – leefde, uit gewoonte die instinct werd – in de veronderstelling dat elk geluid dat je maakte werd afgeluisterd, en, behalve in het donker, elke beweging nauwkeurig werd onderzocht.” – George Orwell, 1984

Ten tweede werd het massale toezicht op de burgerbevolking uitgevoerd door de burgers van 1984 zelf. Iedereen hield elkaar in de gaten, en iedereen werd op zijn beurt door iedereen in de gaten gehouden. De meest onschuldige uitingen, een onschuldige verklaring of een subtiele blik van afkeuring wanneer Big Brother op het scherm verscheen, werden gerapporteerd aan de gedachtepolitie en behandeld als een ‘gedachtenmisdrijf’ of een ‘meningsmisdrijf’ – als bewijs dat men ontrouw was en iets te verbergen had.

“Het is voor ons onverdraaglijk dat er waar ook ter wereld een verkeerde gedachte bestaat, hoe geheim en machteloos die ook moge zijn”, laat Orwell het personage O’Brien verklaren. – George Orwell, 1984

In het stalinistische Rusland merkte Aleksandr Solzjenitsyn op dat je er nooit zeker van kon zijn of je buren, vrienden, collega’s, de postbode, of in sommige gevallen zelfs je eigen familie, een verspreking, een kritiek op Stalin of op het communisme, aan de geheime politie zouden melden. Want als iemand werd aangegeven, was zijn lot meestal bezegeld: de politie klopte midden in de nacht op de deur en kort daarna kreeg hij de standaardstraf van een “tientje” – dat wil zeggen, 10 jaar in de gevangenkampen van de slavenarbeid-goelag. Deze vorm van toezicht creëerde sociale omstandigheden waarin de meeste burgers hypocrisie en liegen als een manier van leven aannamen, of zoals Solzjenitsyn uitlegt in The Gulag Archipelago:

“De permanente leugen wordt de enige veilige vorm van bestaan… Elk gebrabbel van de tong kan door iemand worden afgeluisterd, elke gezichtsuitdrukking kan door iemand worden geobserveerd. Daarom is elk woord, als hoeft het geen directe leugen te zijn, toch verplicht om niet in tegenspraak te zijn met de algemene, gangbare leugen. Er bestaat een verzameling van kant-en-klare zinnen, van etiketten, een selectie van kant-en-klare leugens.” – Aleksandr Solzhenitsyn, Gulag Archipelago

Naast een alomtegenwoordige staat van angst bestaat er in totalitarisme een wijdverbreide staat van verwarring en mentale desoriëntatie onder de burgerij. Joost Meerloo legt uit:

“Veel slachtoffers van het totalitarisme hebben mij in interviews verteld dat de meest verontrustende ervaring waarmee zij werden geconfronteerd… het gevoel van verlies van logica was, de staat van verwarring waarin zij waren gebracht – de staat waarin niets enige geldigheid had… zij wisten eenvoudigweg niet wat wat was.” (Meerloo) – Joost Meerloo, Rape of the Mind

In 1984 werd een wijdverspreide mentale desoriëntatie gestimuleerd door de vervalsing van de geschiedenis en de ontkenning van het concept van objectieve waarheid. Het Ministerie van Waarheid was de instelling die de geschiedenis vervalste.

“Alles vervaagde in mist. Het verleden werd uitgewist, de uitwissing werd vergeten, de leugen werd waarheid.” – George Orwell, 1984

Een van de redenen waarom totalitaire regimes proberen de geschiedenis te veranderen is omdat het de samenleving ontdoet van alle referentiepunten uit het verleden, of vergelijkingsnormen, die de burgers eraan zouden kunnen herinneren dat het leven in het verleden zoveel beter was dan in het steriele en onderdrukkende heden.

“Binnen hooguit twintig jaar… zou de grote en eenvoudige vraag: ‘Was het leven vóór de revolutie beter dan nu?’ voor eens en voor altijd niet meer te beantwoorden zijn.” – George Orwell, 1984

Maar een andere reden waarom de geschiedenis door totalitaire regimes wordt vervalst, is om ervoor te zorgen dat er geen historische wortels zijn waaraan de burger zich kan verankeren en waarachtigheid, steun en kracht kan vinden. In een totalitair regime kan er geen historische informatie zijn die de heersende politieke ideologie tegenspreekt of in twijfel trekt, noch enige instelling, zoals een religie, die het individu een toevluchtsoord biedt tegen de invloed van de staat. Om een totalitair regime in staat te stellen de burgers te conditioneren om de spreekwoordelijke stampende laars op het gezicht te accepteren, moet het het verleden beheersen, en dus, zoals Orwell in 1984 schreef:

“Elk archiefstuk is vernietigd of vervalst, elk boek is herschreven, elke foto is overschilderd, elk standbeeld, elke straat en elk gebouw heeft een andere naam gekregen, elke datum is veranderd. En dat proces gaat dag na dag en minuut na minuut door. De geschiedenis is gestopt. Niets bestaat behalve een eindeloos heden waarin de Partij altijd gelijk heeft.” – George Orwell, 1984

Samen met het vernietigen of vervalsen van het verleden, wordt wijdverspreide mentale desoriëntatie verder gecultiveerd door het vernietigen van het geloof in objectieve waarheid. Dit wordt gedaan door middel van een programma van psychologische oorlogsvoering. Onophoudelijke en opzettelijk verwarrende propaganda, tegenstrijdige berichten en flagrante leugens, worden op alle uren van de dag in “officiële rapporten” en via de massamedia naar buiten gepompt. Wat vandaag wordt gezegd heeft geen invloed op wat morgen kan worden gezegd, want zoals Orwell uitlegde:

“…de totalitaire staat… stelt onbetwistbare dogma’s op, en verandert ze van dag tot dag. Hij heeft de dogma’s nodig, omdat hij absolute gehoorzaamheid van zijn onderdanen nodig heeft, maar hij kan niet om de veranderingen heen, die worden gedicteerd door de behoeften van de machtspolitiek.” – George Orwell, Literature and Totalitarianism

In 1984, bijvoorbeeld, gaf het Ministerie van Overvloed een bulletin uit dat ze het chocolade rantsoen verhoogden tot twintig gram per week. Orwell schrijft:

“En gisteren nog, overdacht Winston, was aangekondigd dat het rantsoen zou worden teruggebracht tot twintig gram per week. Was het mogelijk dat de burgers dat konden slikken, na slechts vierentwintig uur? Ja, ze slikten het… Was hij dan de enige die in het bezit was van een herinnering?” – George Orwell, 1984

Bovendien vormen tegenstrijdigheden, hypocrisies en leugens het fundament van de totalitaire ideologie. Het totalitaire systeem presenteert de onderwerping van het individu als zijn of haar bevrijding; het censureren van informatie wordt het beschermen van de waarheid genoemd; de vernietiging van de cultuur of de economie wordt de ontwikkeling ervan genoemd; de militaire bezetting van andere landen wordt bestempeld als de bevordering van vrijheid en vrede. In 1984 heeft het Ministerie van Vrede oorlogen ontketend, het Ministerie van Waarheid propaganda gemaakt en het Ministerie van Overvloed tekorten gecreëerd. Op de enorme piramidevormige structuur van het Ministerie van Waarheid hingen de woorden:

“OORLOG IS VREDE. VRIJHEID IS SLAVERNIJ. ONWETENDHEID IS KRACHT.”

“De officiële ideologie zit vol tegenstrijdigheden, zelfs waar er geen praktische reden voor is… Deze tegenstrijdigheden zijn niet toevallig.” – George Orwell, 1984

Het doel van dit allesomvattende programma van psychologische oorlogsvoering is om de gemiddelde burger te verbijsteren. Want wanneer de burger gebombardeerd wordt met tegenstrijdigheden en leugens en leeft in wat Orwell noemde “die verschuivende fantasmagorische wereld waarin zwart morgen wit kan zijn en het weer van gisteren per decreet kan worden veranderd”, weet hij of zij uiteindelijk niet meer wat te denken, of zelfs hoe te denken. Het onderscheid tussen boven en beneden, feit en fictie, waarheid en onwaarheid, vervaagt niet alleen, maar verliest ook aan betekenis. Het geloof in objectieve waarheid verdwijnt, en de doorsnee burger wordt volledig afhankelijk van gezagsdragers om hem ideeën aan de hand te doen, en is dus bereid in te stemmen met leugens en de meest absurde dingen te geloven – zolang degenen in de politieke klasse het maar waar achten.

De Sovjet ambtenaar Gyorgy Pyatakov legde uit dat de “ware Bolsjewiek”:

“… bereid zou zijn te geloven dat zwart wit was, en wit zwart, als de Partij dat eiste… er was geen deeltje meer in hem dat niet één was met de Partij, er niet toe behoorde.” – Gyorgy Pjatakov

In een essay getiteld Totalitarianism and the Lie, schreef Leszek Kolakowski, een filosoof die uit Polen werd verbannen vanwege zijn kritiek op het Communisme en Marxisme:

“Dit is wat totalitaire regimes onophoudelijk proberen te bereiken. Mensen wier geheugen – persoonlijk of collectief – genationaliseerd is, in handen van de staat is gekomen en volkomen kneedbaar en controleerbaar is geworden, zijn volledig overgeleverd aan de genade van hun heersers; hun identiteit is hun ontnomen; zij zijn hulpeloos en niet in staat iets in twijfel te trekken van wat hun gezegd wordt te geloven. Ze zullen nooit in opstand komen, nooit denken, nooit creëren; ze zijn veranderd in dode objecten.” – Leszek Kolakowsk, Totalitarianism and the Lie

In 1984 slaagt de hoofdpersoon Winston er gedurende het grootste deel van het boek in psychologisch buiten de greep van de Partij en haar leider Big Brother te blijven, ondanks de wijdverbreide angst en mentale desoriëntatie die om hem heen wervelt. “Down with Big Brother”, schrijft hij in het begin van het boek in zijn dagboek. Maar nadat hij door de Denkpolitie is gearresteerd en aan een “heropvoeding” is onderworpen, doet Winston afstand van zijn verstand en zijn geweten en begint hij de leugens te accepteren. Hij sluit zich aan bij de totalitaire sekte en wordt de zoveelste steen in de muur van de almachtige staat. Verwijzend naar Winston, schrijft Orwell:

“Hij kon niet langer tegen de Partij vechten. Bovendien had de Partij gelijk… Het was slechts een kwestie van leren denken zoals zij dachten… Het potlood voelde dik en ongemakkelijk in Winston’s vingers. Hij begon de gedachten die in hem opkwamen op te schrijven. Hij schreef eerst in grote onhandige hoofdletters: VRIJHEID IS SLAVERNIJ. Toen, bijna zonder pauze, schreef hij eronder: TWEE EN TWEE MAKEN VIJF … de strijd was gestreden. Hij had de overwinning op zichzelf behaald. Hij hield van Big Brother.” – George Orwell, 1984

Sommigen hebben dit einde opgevat als een teken van Orwell’s pessimisme, als een aanwijzing dat de mensheid gedoemd is tot een totalitaire toekomst. Orwell’s motief voor het schrijven van dit boek was echter niet om depressief te worden of een fatalistische apathie te bevorderen, maar om zoveel mogelijk mensen te waarschuwen en tot actie aan te zetten. Want Orwell begreep net zo goed als ieder ander dat in de strijd tussen totalitarisme en vrijheid niemand het zich kan veroorloven aan de kant te blijven staan. Het lot van een ieder van ons staat op het spel.

“Laat het niet gebeuren. Het hangt van jou af.” – George Orwell

Lees verder bij de bron: Frontnieuws