Ik weet dat deze column niet helemaal past tussen de vaak aandoenlijke kerstverhalen die in deze laatste week van het jaar voornamelijk in de dagelijkse media voorbij komen. Tranentrekkers, zoals “All you need is love” en diverse familiefilms moeten de massa vermaken en ons afleiden van de ellende die zich achter de schermen afspeelt.
Het is een feestweek en de opmaat naar een volgend gelukkig nieuwjaar. Niet omdat ik de feestvreugde wil bederven maar eigenlijk meer om een soort van eigen gelijk te claimen in een tijd dat menigeen denkt dat de bomen tot in de hemel groeien.
Ik denk namelijk dat de bomen te hoog zijn gegroeid en hoge bomen vangen nu eenmaal veel wind en kunnen bij enige zwakte in de wortels makkelijk omwaaien.
(Oorspronkelijk verschenen op biflatie.nl)
Barstjes in het systeem
Deze beeldspraak is m.i. van toepassing op onze globalistische economie die nu barstjes lijkt te vertonen. Ik maak regelmatig analyses en stuitte onlangs op mijn internetzoektocht op een website die met een mooi grafiekje een uitleg gaf over de bewegingen in de S&P 500 vanaf de 2e Wereldoorlog.
De S&P 500 is de meest aangehaalde index van de VS die als model kan dienen voor de bewegingen in aandelen wereldwijd. We kennen daarin een stierenmarkt (langdurige beweging omhoog) en berenmarkt (beweging omlaag).
Grafieken liegen niet
Wat mij is opgevallen bij het bestuderen van deze grafiek is het oplopende percentage van de daling al naar gelang we verder kijken in de tijdlijn vanaf de 2e WO. Ik heb de periodes uit de tijdlijn gehaald die een berenmarkt lieten zien met daling van meer dan 20 procent.
Daar zit een griezelige climax in met het meest recent de hoogste daling van 57 procent over het tijdvak vanaf oktober 2007 tot maart 2009. Nu bekruipt mij het onaangename gevoel dat de ingezette daling vanaf eind 2018 wel eens hoger zou kunnen oplopen tot ruim boven de 57 procent. Dat zou een heuse beurscrash kunnen betekenen met desastreuze gevolgen zoals een recessie die zich verdiept tot een depressie. Een heus doemscenario!
Perfect storm
Ik zou deze grafiek als volgt kunnen toelichten en uitleggen. Het is bekend dat beleggers niet houden van onzekerheden. Bij twijfel niet inhalen is het motto, dus blijft men hangen en durft men niet te accelereren. Twijfel kan omslaan naar negatieve spanning waarbij men op de rem gaat staan. Als je te lang stil staat zie je beren op de weg en een berenmarkt is een feit.
Behalve cijfers kan ik ook argumenten noemen die als een optelsom fungeren en beleggers nog meer onzekerheden bieden en daardoor langere berenmarkt.
Ik benoem er 9, de rest mag u zelf invullen. Het liefst tel ik niet tot 10. Niet dat ik een vinger mis maar het zou van het plaatje het perfecte plaatje maken. En ik ben geen perfectionist en houd ook niet van een perfecte storm.
9 punten
- Protectionisme in de wereldhandel en oplopend naar handelsoorlog tussen de VS en China.
- Onzekerheden rondom een mogelijk chaotische Brexit.
- Spanningen binnen de EU waar de lidstaten met beschuldigende vingertjes wijzen naar begrotingen van ‘stoute’ lidstaten die dreigen te ontsporen.
- De duisternis rondom de grootste en gevaarlijkste bank in Duitsland (de DB = Deutsche Bank).
- De angstwekkend gegroeide mondiale schuldenberg die als een zwaard van damocles boven de wereldeconomie hangt.
- Geopolitieke spanningen die regionaal uit de klauw kunnen lopen.
- Vluchtelingenstromen vanuit oorlogsgebieden en economische immigranten uit Afrika die met het pact van Marrakesh vers in het geheugen een beroep kunnen doen op gewaarborgde zekerheden in het verdrag. Discussie in deze komt nu pas op gang nu langzaam duidelijk wordt dat de besluitvorming in de politiek onder druk van VN overhaast is genomen.
- De gele hesjes beweging, ontstaan vanuit de middenklasse, maakt inmiddels een behoorlijk deel van de samenleving wakker. Ook een groeiende onderlaag uit volksbuurten en achterstandswijken, zoals reljeugd en hooligans, sluiten zich aan.
- Een president van de VS die alsmaar nerveuzer wordt en zich uitlaat in het doen van ontwrichtende uitspraken.
Storm in een glas water?
Natuurlijk hoop ik dat deze opsomming alleen een storm in een glas water is en zie ik de zaken mogelijk wat te zwart wit. Toch kan ik een plausibele verklaring geven voor een aanstaande diepe daling van de beurzen. Na de 2eWO hebben we een lange periode van wederopbouw gekend in de westerse economieën die echte welvaart bracht met duidelijke groeicijfers.
Toen aan het einde van de 20ste eeuw de welvaart afkalfde doordat economische groeicijfers omlaag gingen hebben de beleidsmakers van centrale banken bedacht om de rente in de 21ste eeuw wereldwijd stapsgewijs te verlagen. Hiermee worden kredietcyclussen gecreëerd die grotendeels kunstmatige groei veroorzaakten.
Economie 2019: Einde kredietcyclus
De mensheid werd lui gemaakt met goedkoop geld. Het einde van de huidige kredietcyclus lijkt nu aanstaande. De rentestandaard staat nog altijd op historisch laagste niveau en de schuldenberg is gestegen tot historisch hoogste niveau, uitgedrukt in percentage van het mondiale BBP. Hoe zouden centrale banken zo meteen bij een krimpende economie nog met krediet de economie aan kunnen jagen?
Nog lagere rente naar negatief geeft deflatie en stagflatie en betekent kapitaalvernietiging. Om deze reden zouden centrale banken onconventionele maatregelen kunnen nemen met mogelijk catastrofale afloop, zoals hyperinflatie. Dus nog meer onzekerheden en een uiteenspattende kredietzeepbel. Een horrorscenario van jewelste!
Ach ja, de tijd zal het leren. De wonderen zijn de wereld nog niet uit. Mijn laatste regel van een column eindig ik vaak met de woorden, we gaan het meemaken. Een gelukkig 2019 toegewenst!
Bedreigt een ‘perfecte storm’ onze wereldeconomie? Het IMF meent van wel
Deutsche Bank: Een kolossale zeepbel die op het punt staat uiteen te spatten
